W 1933 roku Adolf Hitler został mianowany kanclerzem Niemiec i przejął całkowitą władzę w kraju. Od tego momentu przystąpiono do faktycznej rozbudowy armii niemieckiej wbrew postanowieniom traktatu wersalskiego z 1919 roku. Zwiększająca się niemiecka armia, która później została przemianowana na Wehrmacht, potrzebowała nowego karabinka podstawowego. Wybór padł na powstały w latach 30. model karabinka systemu Mauser – Karabiner 98k (Kar98k). Broń ta zyskała opinię solidnej i niezawodnej i stała się symbolem niemieckiego żołnierza II wojny światowej. Był również używany przez kilkadziesiąt lat po jej zakończeniu. Obecnie jest etatowym uzbrojeniem niemieckiego Wachbataillon.
Podstawowym uzbrojeniem żołnierza piechoty Armii Cesarstwa Niemieckiego oraz Reichswehry był karabin Mauser Gew98, którego konstrukcja pochodziła z przełomu XIX i XX wieku. Jednakże doświadczenia frontowe I wojny światowej wykazały, że pomimo jego niezawodności oraz szybkostrzelności jego wymiary (długość 1250 mm) są nieergonomiczne i niepraktyczne. Na mocy traktatu wersalskiego utworzono nowe siły zbrojne Niemiec – Reichswehrę, której liczbę żołnierzy ograniczono do 100 tys. Do jej stanu liczebnego adekwatna miała być posiadana liczba broni. Reichswehra uzbrojona była w pochodzące z wcześniejszej produkcji karabiny Gewehr 98, które zostały wyremontowane i zmodernizowane do tzw. wariantu przejściowego. Wyróżniały się one między innymi nowymi celownikami. Ponadto dodatkowo podczas remontów komory zamkowe były oksydowane na czarno, wprowadzono zgiętą rączką zamkową oraz zmodyfikowany podajnik magazynka. Tak zmodyfikowane karabiny otrzymały oznaczenie Karabiner 98b. Posiadały jednak taką samą długość lufy (740 mm) co jego poprzednik.
Z powodu doświadczeń wyniesionych z okresu I wojny światowej, w latach 20. XX wieku w państwach produkujących licencjonowane karabiny typu Mauser powstał trend skracania wymiarów broni poprzez skrócenie lufy do długości 590–600 mm. W ten sposób powstał m.in. belgijski FN Mle 24, czechosłowacki vz. 24 czy polski kbk wz. 29. W lutym 1934 roku Heereswaffenamt (Urząd Uzbrojenia Wojsk Lądowych) zlecił opracowanie nowej odmiany karabinka. W Niemczech podstawą do stworzenia krótkiego karabinu stał się Kar98b. Wprowadzono nową lufę o długości 600 mm co spowodowało skrócenie całości karabinka do 1110 mm. Nowy karabinek był początkowo produkowany wyłącznie na eksport. Dopiero 14 czerwca 1935 roku został przyjęty do uzbrojenia jako Kar98k (kurtz – krótki), stając się podstawową bronią nowo tworzonego Wehrmachtu.
Karabinek Kar98k był indywidualną bronią powtarzalną. Posiadał zamek czterotaktowy, ślizgowo-obrotowy systemu Mausera. Ryglowanie odbywało się za pomocą trzech rygli. Mauser Kar98k wykorzystał amunicję karabinową kal. 7,92 mm x 57 mm. Zasilany był ze stałego, dwurzędowego magazynka pudełkowego o pojemności pięciu naboi. Mógł być ładowany ze specjalnej łódki nabojowej lub pojedynczo. Ponadto mógł być również wyposażony w 20 nabojowy magazynek, tzw. magazynek okopowy (szturmowy). Aby zamontować taki magazynek należało zdjąć denko standardowego magazynka oraz wyjąć jego pozostałe wewnętrzne elementy, a następnie wpiąć magazynek szturmowy.
Podstawowym systemem celowania był celownik mechaniczny, w którym celowanie odbywało się poprzez zgranie w jednej linii przyrządów celowniczych (muszki ze szczerbinką) na celu. Początkowo karabinek posiadał muszkę typu otwartego, jednakże w 1939 roku wprowadzono modernizację polegającą na osłonie tunelowej muszki. Miało to przeciwdziałać olśnieniem (fotometrii) strzelca w niesprzyjających warunkach oświetleniowych.
Wczesne karabiny miały solidne, jednoczęściowe kolby z drewna orzechowego. Od 1937 roku zastąpione je łożem wykonanym ze sklejki. Laminaty ze sklejki były mocniejsze i lepiej odporne na wypaczenia niż konwencjonalne jednoczęściowe kolby. Nie wymagały długiego dojrzewania drewna przez co były tańsze w produkcji. Kolby laminowane były, ze względu na swoją gęstą strukturę kompozytową, nieco cięższe w porównaniu z kolbami jednoczęściowymi. Przez co niezaładowany Kar98k ważył ok. 4,1 kg (o 400 gram więcej niż wersja przedwojenna). Ponadto nowy materiał wymusił zmianę konstrukcji kolby, która zamiast płaskiej stopki otrzymała tłoczony z blachy trzewik. Przez cały okres przy produkcji używano laminatu orzechowego i bukowego w niewielkich ilościach stosowano również wiąz.
Pogarszająca się sytuacja militarna nazistowskich Niemiec na frontach II wojny światowej sprawiła, że od 1943 roku wprowadzano coraz więcej uproszczeń w konstrukcji karabinka. Celem było zwiększenie tempa produkcji przy zmniejszeniu kosztów. Broń ta w literaturze określana jest jako Kriegsmodell – wzór wojenny. Oprócz zrezygnowania z dodatkowego wyposażenia (bagnetu, prętów czyszczącego czy tarczy kolby służącej do demontażu śrub) wprowadzono w karabinku szereg zmian. Niekrytyczne części, takie jak kolba, zostały wykończone zgodnie z niższymi standardami, a metalowe części, takie jak przedni bączek, opaska na lufę i osłona spustu zostały uproszczone i wytłoczone. W 1944 roku zastąpiono umieszczone na kolbie blaszane kowadełko z przelotowym otworem, otworem w trzewiku kolby. Egzemplarze wykonane w 1945 roku często posiadały stały celownik przystrzelany na odległość 100 metrów i skrócone łoże (oszczędność drewna). Niektóre egzemplarze nie posiadały żadnego pokrycia zabezpieczającego przed korozją. Zmiany te wprowadzano stopniowo.
Karabinek Kar98k mógł być częściowo zmodyfikowany do konkretnych celów. Wyselekcjonowane pod względem skupienia i celności egzemplarze zaopatrywano w montaż do celownika optycznego i wypuszczano je jako karabiny snajperskie. Miały one efektywny zasięg do 1000 m (1094 jardów). Stosowano różnorodne celowniki o powiększeniu półtorakrotnym (w szczególności ZF41) i czterokrotnym różnych wytwórców. Częstą lecz drobną modyfikacją snajperskich Kar98k było wprowadzenie „waflowanej” antypoślizgowej stopki snajperskiej. Przyjmuje się, że w czasie II wojny światowej niemieckie zakłady wyprodukowały ok. 132 tys. snajperskich egzemplarzy karabinka.
Zarówno do karabinów snajperskich jak i tych przeznaczonych dla jednostek specjalnych, np. jednostki Brandenburg, wprowadzono możliwość używania tłumika dźwięku HUB-23 montowanego na lufie karabinu.
Do 1944 roku każdy żołnierz wraz z karabinkiem Kar98k otrzymywał skórzany pas nośny, bagnet S84/98 wraz z żabką, a także dwie ładownice wz. 11 (czarne lub w różnych odcieniach brązu każda na sześć pięcio-nabojowych łódek amunicyjnych) oraz uniwersalny przybornik do czyszczenia broni wz. 34. Zestaw Reinigungsgerät 34 składał się z płaskiego metalowego pojemnika o szerokości 85 mm i długości 135 mm z dwoma pokrywami na zawiasach. W pudełku tym znajdowała się olejarka, narzędzie do zdejmowania dolnej osłony magazynka i czyszczenia komory zamkowej karabinu, aluminiowy łańcuszek do czyszczenia lufy, a także szczotka do czyszczenia i smarowania. Od 1905 do 1945 roku niemieckie wojsko używało oleju Ballistol, który był przeznaczony do czyszczenia, smarowania i zabezpieczania metalowych, drewnianych i skórzanych części broni palnej.
>>> Czytaj także: Ortona – mały włoski Stalingrad <<<
Jak już wspomniano karabinek Kar98k został zaprojektowany do użycia z bagnetem S84/98, opracowanym w czasie I wojny światowej do karabinu Gew98. Jego całkowita długość wynosiła 380 mm, z czego 247 mm stanowiła jego głownia. Mocowanie do broni odbywało się za pomocą wycięcia w tylnej części głowicy, blokowane przez zatrzask. Do Kar98k pasował również bagnet (wielonarzędziowy nóż bojowy) Seitengewehr 42, który jednak został wyprodukowany w niewielkich ilościach.
W 1942 roku opracowano specjalny montowany na lufę 30 mm granatnik karabinowy (garłacz) Gewehrgranatgerät (zwany potocznie Schiessbecher). Wystrzeliwano z niego za pomocą ślepego naboju granaty odłamkowe, przeciwpancerne (trzy wzory) i agitacyjne (z ulotkami). Granatnik mógł być używany przeciwko piechocie, fortyfikacjom i lekkim pojazdom opancerzonym o zasięgu do 280 m.
Warto zaznaczyć, że powstały jeszcze inne specjalne wersje karabinka Kar98k. Po przejęciu Czechosłowacji przez III Rzeszę wyprodukowano eksperymentalne wersje Kar98k przeznaczone dla niemieckich spadochroniarzy. Egzemplarze te charakteryzowały się składaną kolbą. Dzięki temu w czasie skoku (ze złożoną kolbą) zmniejszano jego długość do 700 mm. Niestety zainteresowanie spadochroniarskim karabinkiem znacznie osłabło po operacji „Merkury”, gdzie pomimo sukcesu desantu spadochronowego na Kretę, niemieckie dowództwo postanowiło więcej nie angażować się w podobne akcje powietrznodesantowe.
>>> Czytaj także: Operacja Stösser – ostatni niemiecki desant spadochronowy w czasie II wojny światowej <<<
Z uzbrojeniem czechosłowackiej myśli technicznej związany był również inny model Mausera używany przez jednostki alpejskie oraz Waffen-SS jako Gewehr 33/40 (t). Była to jeszcze krótsza wersja karabinka ponieważ długość lufy wynosiła 490 mm, zaś cały karabin liczył 990 mm. Na jego podstawie w kwietniu 1940 roku postanowiono zmodyfikować Kar98k i wyposażyć go w krótszą lufę. Nowa wersja została oznaczona jako G40k (Gewehr 40 Kurz). Warto zaznaczyć, że wraz ze skróceniem lufy zmniejszył się jego zasięg dlatego też celownik krzywkowy skalowany był do maksymalne 1000 metrów (Kar98k – 1200 m). W 1941 roku partia 82 karabinków G40k została wyprodukowana w zakładach Mauser Oberndorf.
W latach 1935–1945 wyprodukowano prawie 11,5 miliona sztuk Kar98k. Chociaż większość karabinków trafiła do niemieckich sił zbrojnych, broń została sprzedana również za granicę jeszcze przed wybuchem II wojny światowej. W Portugalii duża liczba karabinów Karabiner 98k wyprodukowanych przez Mauser Werke została przyjęta jako karabin piechoty Espingarda 7,92 mm m/937 Mauser. Innym przedwojennym eksportem karabinków 98k były Chiny (nieznana liczba karabinów eksportowana w latach 1935-38), zaś w 1947 roku 20 tys. sztuk sprzedano do Japonii.
Jednakże prawdziwą sławę przyniosła mu służba w niemieckiej armii w czasie II wojny światowej. Mauser Karabiner 98k był szeroko używany przez wszystkie rodzaje sił zbrojnych III Rzeszy na wszystkich teatrach działań. Pomimo wprowadzenia do uzbrojenia karabinów samopowtarzalnych i automatycznych Kar98k do końca wojny pozostał podstawową bronią Wehrmachtu i Waffen-SS. Ponadto ze względu na dostępność broni używały jej wszystkie organizacje należące do ruchu oporu w okupowanej przez Niemców Europie.
Podczas II wojny światowej Związek Radziecki zdobył miliony karabinków Mauser Kar98k i odnawiał je w różnych fabrykach na przełomie lat 40. i 50. XX wieku. Karabiny te, nazywane przez kolekcjonerów Mauserami RC („Russian Capture”), można rozpoznać po znaczku „X” po lewej stronie korpusu. Po renowacji broń ta była przekazywana sojusznikom ZSRR walczącym na różnych frontach, m.in dla chińskich komunistów walczących w czasie wojny koreańskiej, czy dla Wietkongu, czyli komunistycznej partyzantki podczas wojny w Wietnamie. Uważa się, że w ostatnim z tych konfliktów użyto ok. 98 tys. karabinków Kar98k przekazanych przez sowietów.
>>> Czytaj także: Zhang Taofang – chiński snajper, który w 32 dni zastrzelił 214 żołnierzy wroga <<<
Karabinki Kar98k po wojnie były również używane w państwach, które wcześniej znalazły się pod okupacją niemiecką. We Francji używały je m.in. Compagnies Républicaines de Sécurité czyli oddziały policyjne prewencji, w Czechosłowacji znany był jako P-18 lub puška vz.98N (część trafiła do Boliwii), a w Jugosławii jako Zastava M 98/48 (część przekazano również siłom komunistycznym walczącym w czasie wojny domowej w Grecji). W 1948 roku zostały również przerzucone, m.in. w ramach przemytniczej operacji „Balak”, do Palestyny, gdzie znalazły się na wyposażeniu izraelskiej armii. Pod koniec lat pięćdziesiątych IDF przekształcił kaliber swoich karabinów Mauser Kar98k z oryginalnego niemieckiego naboju Mauser 7,92 × 57 mm na 7,62 × 51 mm standardu NATO. Karabinek 98k był używany przez oddziały rezerwowe IDF jeszcze w latach 60. i 70. XX wieku i był używany przez różne oddziały wsparcia i linii łączności podczas wojny sześciodniowej w 1967 roku i wojny arabsko-izraelskiej w 1973 roku. Po wycofaniu karabinu z rezerwowej służby wojskowej izraelski Mauser Karabiner 98k został przekazany wielu krajom trzeciego świata jako pomoc wojskowa i sprzedany jako była nadwyżka wojskowa na otwartym rynku.
>>> Zobacz także: Wojna sześciodniowa – izraelski „blitzkrieg” <<<<
Karabinki Kar98k używane są jeszcze obecnie w niemieckich siłach zbrojnych w tzw. Wachbataillonach, czyli oddziałach reprezentacyjnych Bundeswehry.
One thought on “Mauser Kar98k – podstawowy karabinek Wehrmachtu”