Wiele państw podejmuje działania na rzecz międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa realizowane w ramach operacji militarnych poza granicami kraju. Obecnie mają one przede wszystkim charakter działań antyterrorystycznych, co przekłada się na prowadzenie działań prewencyjnych, obronę przed atakami terrorystycznymi, udział w czynnym zwalczaniu terroryzmu, oraz uczestnictwo w likwidacji skutków zamachów terrorystycznych. Należy mieć na uwadze, że operacje antyterrorystyczne z wykorzystaniem instrumentu militarnego mogą być prowadzone również w wymiarze wewnętrznym.
Do podstawowych aspektów operacji o charakterze zwalczania terroryzmu zalicza się przedsięwzięcia takie jak antyterroryzm, zarządzanie kryzysowe po ataku terrorystycznym, kontrterroryzm oraz współpracę wojskową. Zamachy terrorystyczne z 11 września 2001 roku stały się początkiem wojny asymetrycznej, będącej kolejnym etapem ewolucji współczesnego wymiaru sztuki wojennej. Terroryzm, niegdyś problem lokalny i związany z walką kontaktową i ze scentralizowanym kierowaniem, niespodziewanie zadał międzykontynentalny cios na strategiczną skalę. Tego dnia zadano USA bardzo bolesny cios pomimo tego, że państwo to posiada broń jądrową i jest największą potęgą militarną świata.
Wówczas został przetestowany zupełnie nowy rodzaj wojny asymetrycznej, opanowany przez siły międzynarodowego terroryzmu. Wojna ta, niezwiązana z rewolucją w sprawach wojskowych stanowi odpowiedź międzynarodowego terroryzmu na postępującą rewolucję w sztuce wojennej i strategii, realizowaną w formie wojny bezkontaktowej. Jest swoistym protestem przeciwko rozwijającemu się globalizmowi i rosnącym dysproporcjom na wielu płaszczyznach.
To wojna, w której po raz pierwszy zastosowano nowe niemilitarne formy przemocy, wojna która wstrząsnęła światem i doprowadziła społeczność międzynarodową do szoku poprzez oddziaływanie wielu czynników: psychologicznych, środowiskowych, gospodarczych, finansowych i innych. Zwieńczeniem dążeń terrorystów o motywacji fundamentalistycznej stał się niejednoznaczny twór w postaci państwa islamskiego. Samozwańczy kalifat stał się również kością niezgody wśród muzułmanów, co implikuje mozaikę interesów w konflikcie syryjskim.
Tabela 1. Zestawienie zasadniczych cech wojen regularnych i nieregularnych/asymetrycznych / Źródło: Opracowanie własne na podstawie: J. Karpowicz, E. Dubois, Siła militarna we współczesnym środowisku bezpieczeństwa, Wyższa Szkoła Informatyki, Zarządzania i Administracji w Warszawie, Warszawa 2014, s. 9-14:
Rodzaje wojen: | Klasyczne | Nieregularne/asymetryczne |
Cele: | – Interesy narodowe państw; – Obrona integralności i niezawisłości politycznej; – Zagarnięcie pożądanych zasobów; |
– Dążenia narodowowyzoleńcze; – Dążenia ideologiczne i religijne; – Uzyskiwanie wpływu na społeczeństwo i władze polityczne; |
Struktura konfliktu: | – Sformalizowana i usankcjonowana prawnie; – Zachowanie minimum zasad humanitaryzmu; |
– Chaotyczna i niesformalizowana; – Brak poszanowania jakichkolwiek zasad prawa wojennego i humanitarnego; |
Podmioty zaangażowane w konflikt: | – Regularne siły zbrojne poszczególnych państw lub koalicji państw; | – Podmioty pozapaństwowe w tym terrorystyczne i przestępcze; – Całe społeczeństwa i inne grupy społeczne; – Organizacje przestępcze i terrorystyczne; |
Sposób prowadzenia walki: | – Działania regularne w bezpośredniej konfrontacji; – Przestrzeganie kanonów sztuki wojennej; – Uwzględnianie ograniczeń wynikających z prawa międzynarodowego; |
– Działania nieregularne; – Działania asymetryczne; – Skrytość i zaskoczenie; – Stosowanie metod terrorystycznych i partyzanckich; – Brak ograniczeń w doborze celów i wyrządzaniu zniszczeń; |
Działania ukierunkowane na użycie siły militarnej przeciwko terroryzmowi mieszczą się w kategorii działań innych niż wojna ( ang. Militray Operations Other Than War – MOOTW). W ujęciu doktrynalnym podkreśla się, iż działanie tego typu obejmują działania poniżej progu wojny. Ma to sens, gdyż wymiar operacji terrorystycznych nie mieści się w klasycznej kategorii wojen.
Operacje tego typu wiążą się z użyciem możliwości militarnych do prowadzenia działań wojskowych poniżej progu wojny. Takie akcje wojskowe mogą być stosowane w uzupełnieniu każdej kombinacji innych instrumentów siły stosowanych przed, w czasie i po wojnie. Definiowanie tego typu operacji jest związane z rozpadem układu świata dwubiegunowego oraz zwróceniem uwagi świata na wojny i konflikty odbiegające od tego, co burzy pojęcie „normalnej wojny”.
Zgodnie z Joint Doctrine for Military Operation Other Than War operacje inne niż wojenne obejmują użycie możliwości sił zbrojnych w szerokim zakresie operacji prowadzonych na mniejszą skalę niż wojna. Zgodnie z doktryną przyjętą przez NATO, operacje tego typu obejmują między innymi:
– kontrolę proliferacji broni masowego rażenia i zbrojeń konwencjonalnych;
– zwalczanie zagrożeń o charakterze terrorystycznym;
– zwalczanie międzynarodowego handlu narkotykami;
– zapewnienie bezpieczeństwa i swobody transportu;
– wymuszanie egzekwowania sankcji nałożonych przez organizacje międzynarodowe;
– akcie o charakterze humanitarnym;
– wspieranie władz cywilnych;
– ewakuowanie ludności cywilnej;
– operacje o charakterze pokojowym;
– ochrona żeglugi morskiej i szlaków morskich;
– obecność sił zbrojnych w rejonie operacji;
– działania o charakterze wymuszającym;
– wspieranie bądź zwalczanie ruchów narodowowyzwoleńczych i separatystycznych;
– odzyskiwanie ciał, szczątków poległych żołnierzy lub cywili;
– uderzenia i rajdy.
Jak zauważa J. Szubrycht operacje inne niż wojna obejmują swym zakresem szeroki zakres działań o charakterze militarnym i niemilitarnym. Są to bowiem wszelkie działania militarne mieszczące się w kategorii działań minimalizujących zagrożenia asymetryczne, w tym działania ukierunkowane na zwalczanie terroryzmu.
Podsumowując dotychczasowe rozważania należy zauważyć, iż zwalczanie terroryzmu w ramach działań militarnych obejmuje swym zakresem i specyfiką pojęcie wojny hybrydowej. Posługując się definicją amerykańskiego Departamentu Obrony wojnę hybrydową można określić jako preferowanie niebezpośrednich i asymetrycznych metod, które mogą łączyć w sobie cały zestaw możliwości wojskowych jak i innego typu, a mających na celu doprowadzenie do erozji siły przeciwnika, jego wpływów i woli.
Jak dotąd wiodącym orężem państw narodowych i ich regularnych sił zbrojnych w walce z globalnym terroryzmem są operacje antyterrorystyczne. Obejmują one głównie fizyczne zwalczanie ugrupowań stosujących metody terrorystycznych, co wymaga nieco innych metod i środków aniżeli ma to miejsce w klasycznych konfliktach międzypaństwowych.
AUTOR: Paweł Kmiecik
PRZYPISY:
– Drzewiecki A., Strategia udziału Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w operacjach międzynarodowych. Aspekty polityczne i wojskowe, „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego”, nr 180 2010/2011, Warszawa 2011.
– Joint Doctrine for Military Operations Other Than War. Joint Pub 3-07, Waszyngton 1995.
– Join Tactics, Techniques and Procedure JTTP, Joint Pub 3-07, Waszyngton 1995.
– Marcinkowski Cz., Wojsko Polskie w operacjach międzynarodowych na rzecz pokoju, Warszawa 2005.
– Szubrycht T., Analiza podobieństw operacji militarnych innych niż wojna oraz działań pozwalających zminimalizować zagrożenia asymetryczne, „Zeszyty naukowe Akademii Marynarki Wojennej”, rok XLVII NR 1 (164), Gdynia 2006
One thought on “Wojskowe operacje antyterrorystyczne”