16 marca 1944 roku władze radzieckie wyraziły zgodę na przekształcenie 1. Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR w 1. Armię Polską, pod dowództwem gen. dyw. Zygmunta Berlinga.
Formowanie 1. Armii Polskiej, potocznie nazywaną armią Berlinga, odbywało się od marca do lipca 1944 roku w rejonie Sum koło Charkowa, a następnie, od lipca do września, w rejonie Żytomierza. W skład nowego związku operacyjnego Wojska Polskiego weszły cztery dywizje piechoty (1. Polska Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, 2. Polska Dywizja Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego, 3. Polska Dywizja Piechoty im. Romualda Traugutta oraz 4. Polska Dywizja Piechoty im. Jana Kilińskiego), 1. Polska Dywizja Artylerii Przeciwlotniczej, a także 1. Polska Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte oraz trzy brygady artylerii (1. Polska Brygada Artylerii Ciężkiej im. Józefa Bema, 2. Polska Brygada Artylerii Haubic, 3. Polska Brygada Artylerii Haubic) i jednostki wsparcia oraz sztab.
1. Armia Wojska Polskiego początkowo rekrutowała się z żołnierzy polskich, którzy dostali się do niewoli podczas inwazji sowieckiej na Polskę w 1939 roku oraz z Polaków deportowanych z okupowanej przez Sowietów Polski w latach 1939-1941. Osoby te stanowiły większość oddziałów bojowych Armii na pierwszej linii frontu. Jednakże służyło w niej także wielu żołnierzy radzieckich, w tym 39% oficerów i specjalistów technicznych, a w przypadku oficerów starszych odsetek ten sięgał 75%.
>>> Czytaj także: Z łagru na front – formowanie „ludowego” Wojska Polskiego <<<
Jednym z pierwszych starć było nocne starcie na stacji kolejowej Darnica pod Kijowem 7 kwietnia 1944 roku. 1. samodzielny dywizjon artylerii przeciwlotniczej odpierał zmasowany atak niemieckiego lotnictwa, które próbowało zniszczyć transporty wojskowe. Polscy artylerzyści zestrzelili 5 samolotów wroga spośród około 50 atakujących Ju-88. Polacy ponieśli jednak duże straty: 45 poległych i zmarłych z ran, 7 zaginionych, 53 rannych. Walki żołnierzy polskich pod Darnicą zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie, napisem na jednej z tablic w okresie lat 1945–1990: „DARNICA 8 IV 1944”.
W dniach 18–21 lipca polska artyleria, w skład której wchodziły jednostki takie jak 1. i 5. Brygada Artylerii Ciężkiej, 1., 2. i 3. pułk artylerii lekkiej oraz 8. pułk artylerii haubic, wspierała Armię Czerwoną w bitwach nad rzekami Turią i Bugiem w rejonie Dolska i Dorohuska. Następnie, 23 lipca, polskie jednostki artyleryjskie kontynuowały działania bojowe pod Husynnem i wspierały przeprawę przez Bug.
>>> Czytaj także: Wyzwolenie Lubelszczyzny po rosyjsku – „gorące” lato i jesień 1944 roku <<<
W lipcu 1944 roku doszło do kluczowych zmian organizacyjnych w strukturze polskich sił zbrojnych na froncie wschodnim. 21 lipca Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego wydał dekret scalający Armię Polską w ZSRR z Armią Ludową, tworząc Wojsko Polskie. Następnego dnia powołano Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego, na czele którego stanął generał Michał Żymierski. W rozkazie z 29 lipca 1944 roku nakazał on stosowanie terminu „Wojsko Polskie” we wszystkich podległych jednostkach.
Ostateczne rozwiązanie 1 Armii Polskiej w ZSRR nastąpiło 8 sierpnia 1944 roku, gdy Naczelne Dowództwo WP wydało rozkaz nr 003, rozwiązujący Radę Wojenną Armii Polskiej w ZSRR. Był to koniec samodzielnej działalności tej formacji, która stała się częścią nowo utworzonego Wojska Polskiego.