Polski patrol saperów w czasie UNIF II | Źródło: www.unic.un.org.pl

W  świadomości Polaków zapisały się głównie misje zagraniczne Wojska Polskiego po 1989 roku, warto jednak wspomnieć, że polscy żołnierze brali aktywny udział w różnego rodzaju operacjach prowadzonych pod egidą ONZ  także w czasach PRL-u. Jednym z przykładów aktywności Wojska Polskiego w ramach misji ONZ jest udział Polskiej Wojskowej Jednostki Specjalnej  (PWJS) w ramach sił pokojowych ONZ na Półwyspie Synaj i Wzgórzach Golan w latach 1973-1979.

Polska Wojskowa Jednostka Specjalna, zwana także Jednostką Specjalną Wojska Polskiego (JSWP), była pierwszym polskim zagranicznym kontyngentem wojskowym wydzielonym do sił Narodów Zjednoczonych, gdyż we wcześniejszych latach Polska Rzeczpospolita Ludowa wysyłała jedynie grupy oficerów do komisji międzynarodowych. Do głównych zadań tej jednostki należało rozminowanie terenu, zaopatrzenie batalionów operacyjnych oraz pomoc medyczna.

Po zakończeniu wojny  pomiędzy Izraelem, a Egiptem zwaną wojną Jom Kippur,  Organizacja Narodów Zjednoczonych w dniu 25 października 1973 roku zdecydowała o utworzeniu Drugich Doraźnych Sił Zbrojnych Narodów Zjednoczonych (UNEF II – United Nations Emergency Force II), mających za zadanie rozdzielenie wojsk egipskich i izraelskich oraz nadzorowanie wprowadzonego zawieszenia broni. W skład tych między narodowych sił weszły kontyngenty trzynastu państw takich jak: Australia, Austria, Finlandia, Ghana, Indonezja, Irlandia, Kanada, Nepal, Panama, Peru, Polska, Senegal oraz Szwecja.

>>> Czytaj także: Wojna Jom Kippur (1973) <<<

Rząd PRL w dniu 3 listopada 1973 roku podjął decyzję o skierowaniu żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego  do misji UNEF II, a 26 listopada ówczesny minister obrony narodowej gen. Wojciech Jaruzelski zgodnie z uchwałą RM nr 272 powołał PWJS. Polską Wojskową Jednostkę Specjalną sformowano na bazie 6. Pomorskiej Dywizji Powietrznodesantowej z Krakowa.

Pierwsza grupa zapoznawcza, w której znajdowali się polscy oficerowie pojawiła się na terenie Egiptu już 13 listopada 1973 roku, a reszta żołnierzy była przerzucana w grupach do 26 listopada. Zadania dla Polaków zostały określone na podstawie memorandum podpisanego przez przedstawicieli Polski, Kanady oraz ONZ w dniu 21 listopada w Nowym Jorku. LWP otrzymało zadania transportowe, logistyczne oraz zabezpieczenia medycznego, natomiast jednostki kanadyjskie miały zająć się organizacją kontroli ruchu osób i przewożonego ładunku, łącznością, transportem lotniczym, a także organizacją służby kwatermistrzostwa.

Półwysep Synaj - miejsce działania Polskiej Wojskowej Jednostki Specjalnej (ze zbiorów University of Texas Libraries, Perry-Castañeda Library Map Collection, domena publiczna)
Półwysep Synaj – miejsce działania Polskiej Wojskowej Jednostki Specjalnej | Źródło: University of Texas Libraries, Perry-Castañeda Library Map Collection (domena publiczna, Wikimedia Commons)

Polska Wojskowa Jednostka Specjalna otrzymała konkretne zadania mandatowe, które z czasem były rozbudowywane wraz z czasem trwania misji:
– wydobywanie, pobieranie oraz uzdatnianie wody,
– przewozy osób, wody, żywności oraz różnego rodzaju środków zaopatrzenia dla sił ONZ,
– budowa i utrzymywanie dróg w rejonie działania UNEF II,
– budowa  oraz remonty obiektów mieszkalnych, sztabowych, schronów, posterunków kontrolnych,
– rozpoznawanie i rozminowywanie terenów zaminowanych,
– prowadzenie szpitala oraz polikliniki.

Pierwsza zmiana PWJS liczyła 826 żołnierzy LWP, a jej dowódcą był płk dypl. Jerzy Jarosz. Na strukturę organizacyjną jednostko składało się: dowództwo, sztab, sekcja polityczna, pluton obrony i ochrony, sekcja WSW, sekcja finansów, służby techniczne, kompania inżynieryjna, kwatermistrzostwo, oraz kompania transportowa. Poprzez zdobyte doświadczenie i kolejne zmiany polskich kontyngentów struktura, jak i stany osobowe jednostki ulegały ciągłym zmianom, tak aby wydzielić odpowiednie siły i środki do określonych zadań wynikających z założeń mandatowych misji. Żołnierze LWP pracowali także w Kwaterze Głównej UNEF II zajmując stanowiska zastępcy szefa logistyki, szefa wojsk inżynieryjnych, a także szefa służby medycznej.

Przez dwanaście zmian przez PWSJ przewinęło się 11 649 żołnierzy oraz pracowników wojska. Śmierć poniosło 10 polskich żołnierzy. Polski kontyngent w okresie pierwszych zmian w ramach UNEF II był drugi pod względem liczebności, ustępował tylko oddziałom kanadyjskim. Z upływem kolejnych zmian Polacy wydzielali do sił ONZ co raz więcej żołnierzy co wiązało się z szerokim zakresem zadań przed jakim zostali postawieni. Polacy zajmowali się rozpoznawaniem i rozminowywaniem terenu między wojskami stron konfliktu, tworzyli posterunki obserwacyjne, schrony dla ludzi i pojazdów, sprawdzali i remontowali drogi, zajmowali się przygotowanie terenów pod pola namiotowe i stałe kwatery dla  sił ONZ, przewożeniem ludzi, sprzętu, wyposażenia oraz zaopatrzenia.

>>> Czytaj także: Wojsko Polskie w czasie II wojny w Zatoce Perskiej <<<

W dniu 23 marca 1974 roku podjęto decyzję o uruchomieniu stacji oczyszczania i uzdatniania wody w Ismailii, w celu skrócenia dróg zaopatrzenia wojsk ONZ. Ismailia stała się bazą dla saperskich patroli minerskich i odbudowy dróg. Początkiem maja 1974 roku kolejną stację oczyszczania i uzdatniania wody uruchomiono w Suezie. Stacja ta stworzyła zalążek polskiej kompanii inżynieryjnej „Suez”, która stanowiła bazę zaopatrzeniową dla sił ONZ funkcjonujących w tym rejonie strefy buforowej.

4 września 1975 roku nastąpiło podpisanie drugiego porozumienia izraelsko-egipskiego o rozdzieleniu wojsk na Półwyspie Synaj. Wynikiem podpisania tego porozumienia było przesunięcie strefy buforowej na wschód w ramach tzw. operacji Moonglow („Blask księżyca”), co przełożyło się na wydłużenie tras zaopatrzeniowych oraz konieczność przystosowania nowych terenów do stacjonowania wojsk UNEF II . Operację Blask księżyca rozpoczęto na początku 1976 roku. Rola Polaków i Kanadyjczyków polegała na doprowadzeniu do stanu używalności bazy w El Tasa, skąd mieli zaopatrywać wysunięte bataliony sił ONZ. W nowym terenie dyslokacji żołnierze PWSJ oczyszczali i naprawiali drogi, zajmowali się niszczeniem niewybuchów oraz budowali ujęcia wody pitnej. Polacy uczestniczyli również w rozwijaniu i zaopatrywaniu wysuniętego stanowiska dowodzenia UNEF II.

31 maja 1974 roku Izrael i Syria podpisały rozejm, w rezultacie czego na terenie Wzgórz Golan pojawiła się sytuacja podobna do tej z Półwyspu Synaj. Po wycofaniu się z terenu walk wojsk izraelskich i syryjskich, na ich miejsce weszły siły wydzielone z UNEF  tzw. Siły Nadzoru Rozdzielenia Wojsk (UNDOF – United Nations Disengagement Observer Force). Po rozwiązaniu Polskiej Wojskowej Jednostki Specjalnej część jej oddziałów przerzucono do Wydzielonej Grupy (liczącej łącznie 150 żołnierzy), którą formalnie przemianowano na Polski Kontyngent Wojskowy w Syrii.

>>> Czytaj także: Bezpieczeństwo międzynarodowe: definicja i modele <<<

26 marca 1979 roku zawarto traktat pokojowy pomiędzy Izraelem i Egiptem. Jednym z głównych postanowień tego traktatu było rozpoczęcie ewakuacji wojsk izraelskich z Półwyspu Synaj, co oznaczałoby także przesunięcie sił UNEF II na wschód. Rada Bezpieczeństwa, wbrew prośbom rządów obu państw, zdecydowała o zakończeniu misji błękitnych hełmów w dniu 24 lipca 1979 roku. Ostatni polski żołnierz opuścił Egipt 15 listopada tego samego roku.

Włączenie polskiej jednostki w struktury sił UNEF II było precedensem udziału zwartych kontyngentów wojskowych pochodzących z Układu Warszawskiego. Działania żołnierzy LWP na terenie Egiptu spotkały się z dużą przychylnością nie tylko stron konfliktu, ale również żołnierzy z innych państw tworzących siły ONZ na tym terenie.


Bibliografia:
– Doświadczenie i wnioski z działalności Polskiej Wojskowej Jednostki Specjalnej w Doraźnych Siłach Zbrojnych ONZ na Bliskim Wschodzie,  Warszawa 1977.
– Kozaczuk W., Misje wojskowe ludowego Wojska Polskiego w latach 1973-1978, „Wojskowy Przegląd Historyczny”, 1978.
– Kozerawski D., Polskie jednostki logistyczne w operacjach pokojowych Organizacji Narodów Zjednoczonych w latach 1973-1994, „Rocznik IBN”, 2004, t. II.
– Kozerwaski D., Polskie kontyngenty wojskowe w operacjach pokojowych (1973-1999), „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, 2005 nr 1.
– Moszumański Z., Polskie Kontyngenty Wojskowe w misjach pokojowych na Bliskim Wschodzie, Warszawa 2010.
– Mulicki T., Zdrojowy E., Udział Polski w Siłach Pokojowych ONZ na Bliskim Wschodzie, Warszawa 1975.

Zdjęcie główne: Polski patrol saperów w czasie UNEF II | Źródło: www.unic.un.org.pl

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

W górę