28 lipca 1914 roku Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Serbii, co stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu największego wówczas konfliktu zbrojnego w dziejach ludzkości – I wojny światowej. Pretekstem była odmowa przez Serbię części żądań zawartych w ultimatum, jakie Wiedeń wystosował po zamachu w Sarajewie na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. W ciągu zaledwie kilku dni wydarzenia nabrały charakteru lawiny – kolejne państwa, powiązane ze sobą siecią sojuszy wojskowych, wciągane były w wojnę.
Już 29 lipca Rosja, sojuszniczka Serbii, zarządziła częściową mobilizację przeciwko Austro-Węgrom, a dzień później ogłosiła mobilizację powszechną. Niemcy, sprzymierzone z Austro-Węgrami, 31 lipca wystosowały ultimatum do Rosji, żądając wstrzymania mobilizacji. Kiedy Rosja nie ustąpiła, 1 sierpnia II Rzesza wypowiedziała jej wojnę, a tego samego dnia mobilizację ogłosiła również Francja. 2 sierpnia niemieckie wojska wkroczyły do neutralnego Luksemburga i zażądały od Belgii zgody na przemarsz. Gdy Belgowie odmówili, nocą z 3 na 4 sierpnia Niemcy rozpoczęli inwazję, łamiąc jej neutralność.
Pogwałcenie neutralności Belgii wywołało natychmiastową reakcję Wielkiej Brytanii, która już 3 sierpnia wystosowała ultimatum do Berlina, a 4 sierpnia formalnie przystąpiła do wojny po stronie ententy. Tego samego dnia Niemcy wypowiedziały wojnę Belgii. Do konfliktu szybko dołączały kolejne państwa: dominia brytyjskie, Japonia (23 sierpnia), a wkrótce także Włochy (w 1915 roku) oraz Stany Zjednoczone (w 1917 roku). 5 sierpnia Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Rosji, a Turcja – choć początkowo neutralna – zamknęła strategiczne cieśniny Dardanele, opowiadając się de facto po stronie państw centralnych. Francja wypowiedziała Austro-Węgrom wojnę 10 sierpnia, a Wielka Brytania – dwa dni później.
>>> Czytaj także: Wykeham-Musgrave – kadet, który przeżył zatopienie trzech okrętów jednego dnia <<<
Wojna, która wybuchła w wyniku działania zaledwie kilku państw i miała początkowo charakter regionalny, szybko przekształciła się w konflikt globalny. Ścierały się w nim dwa wielkie bloki militarne: państwa centralne – Niemcy, Austro-Węgry, Imperium Osmańskie i Bułgaria – oraz ententa (Trójporozumienie), w skład której wchodziły m.in. Wielka Brytania, Francja, Rosja, Serbia, Japonia, Włochy i później USA.
I wojna światowa – zwana do czasu wybuchu drugiej „Wielką Wojną” – trwała ponad cztery lata, aż do 11 listopada 1918 roku. Była największym konfliktem zbrojnym w Europie od czasów wojen napoleońskich i jednocześnie symbolicznym końcem tzw. długiego XIX wieku. Starły się w niej XIX-wieczne taktyki wojskowe z brutalną, nowoczesną techniką XX wieku. Po raz pierwszy na tak szeroką skalę użyto czołgów, samolotów, karabinów maszynowych, gazów bojowych i artylerii ciężkiej. Linie frontu – zwłaszcza zachodniego – utknęły na lata w wojnie pozycyjnej, której skutkiem były miliony ofiar i niewyobrażalne zniszczenia.
>>> Czytaj także: Typologia karabinów maszynowych – od I wojny światowej do współczesności <<<
Wojna pochłonęła ponad 14 milionów istnień ludzkich, z czego około 9 milionów stanowili żołnierze. Zmieniła oblicze świata – doprowadziła do upadku monarchii austro-węgierskiej, rosyjskiej, niemieckiej i osmańskiej, a w ich miejsce powstały nowe państwa narodowe, w tym odrodzona Polska. Wojna stała się także jedną z głównych przyczyn rewolucji lutowej i październikowej w Rosji w 1917 roku, które doprowadziły do powstania Związku Radzieckiego. W wyniku wojny układ sił w świecie zmienił się radykalnie – na czoło wysunęły się Stany Zjednoczone, a rola europejskich imperiów zaczęła stopniowo słabnąć.
Choć wojna zakończyła się formalnym zwycięstwem ententy, większość problemów politycznych i społecznych nie została rozwiązana. Traktat wersalski z 1919 roku, zamiast zapewnić trwały pokój, zasiał ziarna przyszłych konfliktów. Dwadzieścia jeden lat później świat pogrążył się w jeszcze bardziej katastrofalnej wojnie – II wojnie światowej, której korzenie sięgały właśnie tragicznego lata 1914 roku.