Wiosną 1917 roku, podczas trudnych chwil dla rosyjskich sił zbrojnych na froncie I wojny światowej, Rząd Tymczasowy, powstały po rewolucji lutowej, podjął odważną decyzję o formowaniu jednostek uderzeniowych i batalionów śmierci z ochotników, w tym także kobiet. Postanowiono stworzyć jednostki wyłącznie kobiece, co stanowiło przełom w historii wojskowości, wprowadzając nowy element – liniowe bataliony kobiece.

Inicjatorką tego niezwykłego przedsięwzięcia była Marija Boczkariowa, bohaterka służby w armii carskiej od 1914 roku. Jej działania miały na celu nie tylko zapełnienie braków kadrowych w wojsku, lecz także miały znaczący wymiar propagandowy, mając wzmocnić morale zdemoralizowanej armii rosyjskiej.

Początkowo jednostki te miały charakter eksperymentalny. Formowano je głównie w Piotrogrodzie, Moskwie i Jekaterynodarze. Pierwszy batalion pod dowództwem Boczkariowej, skupiający wyłącznie kobiety powstał 21 czerwca 1917 roku z ochotniczek w Petersburgu, który po zatwierdzeniu przez Radę Wojenną otrzymał oficjalną nazwę Pierwszy Kobiecy Oddział Śmierci.

Strzyżenie rekrutów | Źródło: domena publiczna (Wikimedia Commons)

W sierpniu 1917 roku odbył się Wojskowy Kongres Kobiet, koordynujący tworzenie żeńskich jednostek na terenie całego kraju. W międzyczasie w Oranienbaumie powstał pierwszy kobiecy oddział marynarki, zaś pozostałe bataliony kompletowały etaty. Szacuje się, że pod koniec 1917 roku około 5000 kobiet służyło we wszystkich batalionach kobiecych. Niestety tylko dwie jednostki (1. kobiecy batalion śmierci utworzony w Piotrogrodzie i batalion permski) osiągnęły pełne stany kadrowe i zostały wysłane na front.

Metropolita Tichon z Moskwy błogosławi 2. Moskiewski Kobiecy Batalion Śmierci w dniu wręczenia ikony Związku Rycerskiego św. Jerzego | Źródło: domena publiczna (Wikimedia Commons)

1. kobiecy batalion śmierci (przemianowany później na 1. Piotrogrodzki Batalion Kobiecy) został włączony do 525. pułku piechoty i wziął udział w przełamaniu pozycji niemieckich pod Smorgoniami. Natomiast 2. Moskiewski Kobiecy Batalion Śmierci w lecie 1917 osiągnął liczebność tysiąca żołnierzy. Jednakże nie wziął udziału w walkach i wkrótce został rozwiązany. Pozostałe jednostki, takie jak np. 3. Kubański Kobiecy Batalion Uderzeniowy formowany w Jekatierinodarze nie osiągnęły zdolności bojowej.

Batalion kobiecy w czasie obrony Pałacu Zimowego | Źródło: domena publiczna (Wikimedia Commons)

Warto też zaznaczyć, że w czasie rewolucji październikowej z 1917 roku część 1. Piotrogrodzkiego Batalionu Kobiecego pod dowództwem Boczkariowej, otrzymało rozkaz obrony Pałacu Zimowego będącego siedzibą Rządu Tymczasowego. Dowódca oddziału odmówiła wykonania rozkazu, ale mimo to 137 żołnierzy batalionu wzmocniło załogę Pałacu. Oddział jednak poddał się bolszewikom bez walki.

W listopadzie 1917 roku, rząd bolszewicki oficjalnie rozwiązał wszelkie formacje kobiece, uznając je za nierealne i pozbawione wojskowego znaczenia. Mimo to, niektóre kobiety z tych jednostek brały udział w walkach na frontach wojny domowej.

1. Piotrogrodzki Batalion Kobiecy, czerwiec 1917 rok. | Źródło: domena publiczna (Wikimedia Commons)

Tymczasem wiosną 1918 roku, Marija Boczkariowa wyjechała do USA i Wielkiej Brytanii, zabiegając o wsparcie przeciwko bolszewikom. Powróciła do Rosji w sierpniu 1918 roku z wojskami interwencyjnymi. Następnie przebywała na Syberii przy armii admirała Aleksandra Kołczaka. Jednak jej losy potoczyły się tragicznie – została aresztowana przez Czeka 7 stycznia 1920 roku i prawdopodobnie rozstrzelana w Krasnojarsku 16 maja 1920 roku.

Żołnierze kobiecego oddziału marynarki | Źródło: domena publiczna (Wikimedia Commons)

Podsumowując, pomimo krótkotrwałego istnienia, jednostki kobiece stanowią niezapomniany fragment historii, gdzie kobiety zdecydowanie przewracały konwencje i walczyły u boku swoich braci. Dziedzictwo rosyjskich batalionów kobiecych przetrwało w kulturze. W 2011 roku Boris Akunin wydał powieść „Batalion Aniołów”, osadzoną w batalionie śmierci w 1917 roku. Natomiast w 2015 roku premierę miał film „Batalion”, przedstawiający losy 1. kobiecego batalionu śmierci.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

W górę