7 marca 1949 roku w budynku więzienia MBP w Warszawie przy ulicy Rakowieckiej strzałem w tył głowy został zamordowany legendarny cichociemny i dowódca oddziałów partyzanckich AK-WiN na Lubelszczyźnie mjr. Hieronim Dekutowski „Zapora” i jego sześciu podkomendnych.
Hieronim Dekutowski urodził 24 września 1918 roku w Dzikowie pod Tarnobrzegiem. W latach szkolnych działał w Związku Harcerstwa Polskiego. W 1939 r. uzyskał maturę. W czasie walk obronnych w 1939 r. zgłosił się ochotniczo do Wojska Polskiego, brał udział w obronie Lwowa. Ewakuował się na Węgry, gdzie został internowany. W latach 1940-193 żołnierz Armii Polskiej we Francji, a później Polskich Sił Zbrojnych w Wielkiej Brytanii. Jako cichociemny zrzucony do kraju z 16 na 17 września 1943 r. Od listopada 1943 r. dowódca oddziału partyzanckiego w Obwodzie AK Zamość, w zgrupowaniu partyzanckim OP 9. W styczniu 1944 r. został szefem Kedywu w Inspektoracie AK Lublin-Puławy i jednocześnie dowódcą oddziału dyspozycyjnego Kedywu. Poszukiwany przez NKWD ukrywał się. Na początku 1945 r. utworzył silny oddział partyzancki podległy Delegaturze Sił Zbrojnych. 1 czerwca 1945 r. awansowany do stopnia kapitana i mianowany na dowódcę oddziałów leśnych Inspektoratu DSZ Lublin. 27 maja 1946 r. otrzymał stanowisko komendanta oddziałów leśnych Inspektoratu WiN Lublin. Ujawnił się 21 czerwca 1947 r. przed PUBP w Lublinie. Aresztowany 16 września 1947 r. na punkcie przerzutowym w Nysie. Skazany 15 listopada 1948 r. przez WSR w Warszawie na kare śmierci, którą wykonano 7 marca 1949 r.
Hieronim Dekutowski „Zapora” został stracony w więzieniu mokotowskim w Warszawie 7 marca 1949 r., wraz ze swoimi podkomendnymi:
- kpt Stanisław Łukasik „Ryś” (1918-1949) – urodził się w Lublinie w rodzinie robotniczej. W latach 1933-1939 pełnił służbę jako podoficer zawodowy Wojska Polskiego. W składzie 23. pułku piechoty brał udział w wojnie obronnej 1939 r. W konspiracji od listopada 1939 r., a od stycznia 1944 r. dowódca oddziału lotnego w Obwodzie AK Lublin-Powiat. Po wkroczeniu Sowietów aresztowany, zbiegł z aresztu w marcu 1945 r. Od tego momentu dowódca oddziału partyzanckiego, wchodzącego od czerwca 1945 r. w skład zgrupowania oddziałów DSZ-WiN „Zapory”. Od maja 1946 r. pełnił również funkcję dowódcy oddziałów partyzanckich Obwodu WiN Lublin-Powiat. Nie ujawnił się w 1947 r. Aresztowany w Nysie 16 września 1947 r. i skazany na karę śmierci.
- por. Edmund Tudruj „Mundek” (1923-1949) – urodził się w Stasinie w rodzinie chłopskiej. W konspiracji od lata 1943 r. pod pseudonimem „Ażurowski”. Od stycznia 1944 r. w oddziale partyzanckim Stanisława Łukasika „Rysia”. W październiku 1944 r. aresztowany przez NKWD i wywieziony na Sybir. Na początku 1946 r. powrócił do Polski i ponownie rozpoczął działalność konspiracyjną w oddziale „Rysia”. Od czerwca 1946 r. dowódca drużyny, a od listopada 1946 r. przejął kontrolę nad oddziałem Kazimierza Woźniaka „Szatana”. Nie ujawnił się w 1947 r. kontynuując walkę w oddziale Juliana Rejmaka „Julka”. Aresztowany w Nysie 16 września 1947 r. i skazany na karę śmierci.
- por. Roman Groński „Żbik” (1926-1949) – urodził się w Kraśniku w rodzinie rzemieślniczej. Od marca 1944 r. rozpoczął działalność konspiracyjną w oddziale AK H. Dekutowskiego „Zapory”. Po wkroczeniu Sowietów pozostał w konspiracji. Od maja 1946 r. dowódca grupy specjalnej (likwidacyjnej) żandarmerii „3/IV” zgrupowania partyzanckiego „Zapory”, a od stycznia 1947 r. dowódca plutonu. Nie ujawnił się. Aresztowany w Nysie 15 września 1947 r. i skazany na karę śmierci.
- por. Jerzy Miatkowski „Zawada” (1923-1949) – urodził się w Warszawie, w rodzinie mieszczańskiej. Działalność konspiracyjną rozpoczął w 1943 r. w Armii Krajowej. Był uczestnikiem powstania warszawskiego – walczył w Śródmieściu w oddziale porucznika „Tadeusza”. Po upadku powstania trafił do niemieckiego obozu jenieckiego Stalag 344 Lamsdorf. Do Polski powrócił w grudniu 1945 W styczniu 1946 r. ponownie rozpoczął działalność konspiracyjną, dołączając do patrolu Jana Szaliłowa „Renka” należącego do oddziału WiN „Zapory”. W lipcu 1946 r. mianowany adiutantem ”Zapory” i od tego czasu przebywał z komendantem. Ujawnił się w kwietniu 1947 r. i zamieszkał w Warszawie. Jesienią 1947 r. zdecydował się na próbę ucieczki na Zachód. Aresztowany w Nysie 15 września 1947 r. i skazany na karę śmierci.
- por. Arkadiusz Wasilewski „Biały”(1925-1949) – urodził się w Sterdyniu w rodzinie robotniczej. W konspiracji od 1943 r., a od 1944 r. żołnierz oddziału partyzanckiego Stanisława Łokuciewskiego „Małego”. Po wkroczeniu Armii Czerwonej powołany do wojska i skierowany do Centrum Wyszkolenia KBW skąd zdezerterował w maju 1945 r. Od czerwca w zgrupowaniu oddziałów DSZ „Zapory”. Aresztowany w grudniu 1945 r. i więziony do września 1946 r. Po wyjściu na wolność powrócił do konspiracji. Od stycznia 1947 r. członek plutonu Jana Szaliłowa „Renka”. Nie ujawnił się. Aresztowany w Nysie 15 września 1947 r. i skazany na karę śmierci.
- por. Tadeusz Pelak „Junak” (1922-1949) – urodził się w Wilkołazie, w rodzinie chłopskiej. Działalność konspiracyjna rozpoczął w 1941 r. w ZWZ, a później AK w placówce Łubki w powiecie puławskim. Od 1943 r. w oddziale dyspozycyjnym Mieczysława Lorenca „Szmerlinga”. Od maja 1945 r. w oddziale partyzanckim Aleksandra Sochalskiego „Ducha” ze zgrupowania DSZ „Zapory”. Ujawnił się w 1945 r. Pomimo tego nadal utrzymywał kontakty konspiracyjne prowadząc skrzynkę kontaktową na oddziały WiN „Zapory”. Aresztowany przez MO w Wilkołazie, w czasie ucieczki ranił milicjanta. Ukrywał się do amnestii z 1947 r. Ponownie zagrożony aresztowaniem postanowił wyjechać na Zachód. Aresztowany w Nysie 15 września 1947 r. i skazany na karę śmierci.
Więcej o mjr. Hieronimie Dekutowskim ps. „Zapora” i jego żołnierzach można przeczytać na:
Internetowa Encyklopedia Zaporczyków
www.zaporczycy.com.pl