Żołnierze KOP-u na granicy polsko-radzieckiej, podczas spotkania z patrolem sowieckim. | Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-1760-3 (domena publiczna)

12 września 1924 roku generał dywizji Władysław Sikorski wydał rozkaz, który zapoczątkował utworzenie Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP). Była to specjalna formacja wojskowa, powołana do ochrony wschodnich granic II Rzeczypospolitej, przede wszystkim przed infiltracją i działaniami agenturalnymi, a także atakami uzbrojonych grup dywersyjnych z ZSRR.

Już w listopadzie tego samego roku pierwsze jednostki KOP rozlokowano na wschodniej granicy Polski. Na początku grudnia 1927 roku, pod dowództwem generała dywizji Henryka Minkiewicza, KOP składał się z komendy głównej, sześciu dowództw brygad, dwóch dowództw półbrygad, 29 batalionów granicznych, 20 szwadronów kawalerii oraz dywizjonu żandarmerii. Wówczas liczebność formacji wynosiła około 25 tysięcy żołnierzy.

W 1929 roku, w wyniku konieczności dostosowania struktur KOP do zmieniających się wyzwań, przeprowadzono gruntowną reorganizację. W ramach tych zmian wymieniono dowództwo – generał Henryk Minkiewicz został zastąpiony przez generała brygady Stanisława Zosik-Tessaro. W 1930 roku Batalion Szkolny KOP został przekształcony w Centralną Szkołę Podoficerów KOP „Osowiec”, a kilka miesięcy później nowym dowódcą formacji został pułkownik Jan Kazimierz Kruszewski.

Wraz ze wzrostem zagrożenia wojną w 1938 roku, Korpus Ochrony Pogranicza został objęty planem mobilizacyjnym „W”. Na czas wojny jednostki KOP miały stać się częścią regularnych sił zbrojnych, wspierając Wojsko Polskie na froncie.

Strażnica Korpusu Ochrony Pogranicza na granicy polsko-rumuńskiej - żołnierze KOP na posterunku; 1934 r. | Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-1756
Strażnica Korpusu Ochrony Pogranicza na granicy polsko-rumuńskiej – żołnierze KOP na posterunku; 1934 r. | Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-1756

Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku oddziały KOP od pierwszych dni brały udział w walkach obronnych. Na Mierzei Helskiej batalion KOP „Hel” organizował obronę, a batalion KOP „Berezwecz” odegrał kluczową rolę w spowalnianiu niemieckiego natarcia pod Węgierską Górką 2-3 września. Walki te przeszły do historii jako „Westerplatte Południa”. Kolejne ciężkie starcia z udziałem KOP miały miejsce 7 i 8 września w rejonie Kazanowa, Baraku i Szydłowca.

Jednym z najbardziej pamiętnych momentów września była bohaterska obrona umocnień pod Wizną i Górą Strękową w dniach 8 i 9 września, dowodzona przez kapitana Władysława Raginisa. Jego oddział, liczący 360 żołnierzy, stawił heroiczny opór przeważającym siłom niemieckim. Kapitan Raginis, nie chcąc się poddać, popełnił samobójstwo.

Na wschodnich terenach Polski, w dniach 19-21 września 1939 roku, 4. kompania batalionu KOP „Sarny” dowodzona przez kapitana Emila Markiewicza dzielnie broniła pozycji polowych przed nacierającymi oddziałami Armii Czerwonej. Zgrupowanie KOP, pod dowództwem generała brygady Wilhelma Orlika-Rückemanna, 28 i 29 września stoczyło zwycięską bitwę pod Szackiem, a 1 października walczyło pod Wytycznem. Po tej bitwie zgrupowanie zostało rozwiązane, a jego żołnierze dołączyli do oddziałów generała Franciszka Kleeberga.

Korpus Ochrony Pogranicza przez lata swojego istnienia stał na straży granic II Rzeczypospolitej, odgrywając kluczową rolę w ochronie kraju przed zewnętrznymi zagrożeniami.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

W górę