10 października 1953 roku w więzieniu mokotowskim został stracony przez kata Ministerstwa bezpieczeństwa Publicznego major Wojska Polskiego, cichociemny Andrzej Rudolf Czajkowski.

Antoni Rudolf Czaykowski urodził się 7 lutego 1912 roku. Wiosną 1918 roku rodzina Czaykowskich przeprowadziła się do Warszawy, gdzie Andrzej uczęszczał do Gimnazjum im. Władysława IV. Kontynuował naukę w gimnazjum w Kutnie, aktywnie działając w Związku Harcerstwa Polskiego. Edukację wojskową rozpoczął w 1. Korpusie Kadetów im. Marszałka Józefa Piłsudskiego we Lwowie, a następnie ukończył Szkołę Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku dowodził plutonem łączności w 1. Pułku Ułanów Krechowieckich wchodzącym w skład Suwalskiej Brygady Kawalerii. Po ciężkiej bitwie pod Olszowem jego pluton, wraz z innymi jednostkami, przebił się do Wołkowyska. Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Polski, Czaykowski został zmuszony do przekroczenia granicy litewskiej, gdzie trafił do obozu internowania w Rakiszkach. Uciekł z niego 27 listopada 1939 roku i w Wilnie nawiązał kontakt z konspiracyjnym Związkiem Walki Zbrojnej (ZWZ).

Droga przez Syberię do walk na Zachodzie

W lutym 1940 roku, podczas misji ZWZ, Czaykowski został zatrzymany przez Sowietów na linii demarkacyjnej i deportowany do obozu pracy w rejonie Archangielska. Po podpisaniu układu Sikorski-Majski odzyskał wolność i dołączył do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, gdzie służył jako dowódca plutonu w szwadronie przybocznym generała Władysława Andersa. Wraz z armią Andersa przebył długą drogę przez Bliski Wschód i Afrykę, aż do Wielkiej Brytanii.

W Anglii przeszedł specjalistyczne szkolenie cichociemnych. W nocy z 16 na 17 kwietnia 1944 roku został przerzucony do okupowanej Polski w ramach operacji „Weller 10”. Przydzielono go do Komendy Głównej Armii Krajowej, gdzie zajmował się organizacją odbioru zrzutów i pełnił funkcje operacyjne.

Powstanie Warszawskie i konspiracja

Podczas Powstania Warszawskiego Czaykowski „Garda” walczył na Mokotowie, początkowo jako oficer taktyczny 5. Rejonu, a później jako dowódca batalionu „Ryś”. Po kapitulacji powstania wyszedł z Warszawy z ludnością cywilną i kontynuował działalność w konspiracji jako oficer KG AK. W grudniu 1944 roku został aresztowany przez Gestapo w Częstochowie i wywieziony do obozów koncentracyjnych Gross-Rosen i Dora, gdzie doczekał wyzwolenia.

Po wojnie Andrzej Czaykowski ponownie służył w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Pracował w Londynie, pełniąc funkcję wiceprezesa Stowarzyszenia Polskich Kombatantów na Wielką Brytanię. W 1949 roku, za namową ministra spraw wewnętrznych rządu RP na uchodźstwie, powrócił do Polski z misją organizacji delegatury rządowej. Zamieszkał w Krakowie.

13 sierpnia 1951 roku został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa. Podczas brutalnego śledztwa nie zdradził żadnych tajemnic. W sfingowanym procesie Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał go na karę śmierci pod zarzutem szpiegostwa. Egzekucję wykonano 10 października 1953 roku w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Jego miejsce pochówku pozostaje nieznane, choć symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, w kwaterze „Łączka”.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

W górę