I wojna światowa, nazywana także Wielką Wojną, to konflikt, który na zawsze zmienił oblicze świata. Kino XXI wieku pozwala spojrzeć na te wydarzenia w nowy sposób, dzięki zaawansowanej technologii, precyzji historycznej i emocjonalnym narracjom. W artykule przedstawiamy filmy fabularne, które najlepiej oddają realia tego brutalnego konfliktu i pozostają w pamięci na długo po obejrzeniu.
Chciałbym przedstawić zestawienie dziesięciu godnych polecenia filmów fabularnych z wątkiem I wojny światowej jako tłem opowieści. To nie jest standardowy ranking moich ulubionych filmów, ponieważ obejmuje, po pierwsze, tylko filmy powstałe w XXI wieku. Po drugie, wszystkie tytuły zostały ułożone w kolejności chronologicznej ich powstania.
Zaginiony batalion (The Lost Battalion – 2001)
Reżyser: Russell Mulcahy
Oparty na prawdziwych wydarzeniach „Zaginiony batalion” opowiada historię grupy amerykańskich żołnierzy, którzy w październiku 1918 roku zostają otoczeni przez siły niemieckie w Lesie Argon. Brakuje im wszystkiego: wody, jedzenia, amunicji, bandaży, lekarstw. Jednak mimo propozycji ze strony wroga nie zamierzają się poddać. Film skupia się na bohaterstwie i determinacji żołnierzy, walczących mimo braku zasobów i wsparcia. Produkcja wiernie oddaje napiętą atmosferę walk i poświęcenie, jakie wiązało się z przetrwaniem w tak ekstremalnych warunkach.
Bardzo długie zaręczyny (Un Long dimanche de fiançailles – 2004)
Reżyser: Jean-Pierre Jeunet
Wciągający film opowiadający tajemniczą historię kobiety, która nie wierzy w śmierć swojego narzeczonego. Wobec tego wyrusza na poszukiwania zaginionego ukochanego. Film w mistrzowski sposób balansuje między okrucieństwem wojny a nadzieją i siłą miłości. Sceny z frontu, brutalne i realistyczne, kontrastują z lirycznymi i nostalgicznie nakręconymi obrazami prowincji Francji. To nie tylko opowieść o wojnie, ale przede wszystkim o odwadze, wierze i niestrudzonym poszukiwaniu nadziei w świecie pełnym tragedii.
Boże Narodzenie (Joyeux Noël – 2005)
Reżyser: Christian Carion
Film przedstawia prawdziwy epizod z grudnia 1914 roku, kiedy to walczący we Francji żołnierze z obu stron konfliktu złożyli broń, by wspólnie świętować Boże Narodzenie. Przyczyniła się do tego głośno śpiewana kolęda. Kiedy rozbrzmiewa kolęda „Cicha noc”, żołnierze z przeciwnych stron wychodzą z okopów i razem uczestniczą we mszy i dzielą się jedzeniem. „Joyeux Noël” pokazuje, że w sercu najokrutniejszych walk wciąż tliła się ludzkość i potrzeba pokoju. To wzruszający obraz o chwilowej nadziei i braterstwie ponad podziałami.
Flyboys (2006)
Reżyser: Tony Bill
„Flyboys” to inspirowana prawdziwymi wydarzeniami historia amerykańskich ochotników, którzy przed przystąpieniem USA do wojny dołączyli do słynnej francuskiej eskadry Lafayette. Bohaterowie to mieszanka różnych osobowości, co nadaje opowieści uniwersalności – od marzeń o przygodzie po konfrontację z brutalną rzeczywistością wojny. Film skupia się na młodych pilotach, którzy ryzykują życie, walcząc w powietrzu z przeważającymi siłami niemieckimi. Produkcja zachwyca spektakularnymi scenami walk powietrznych, zrealizowanymi z dbałością o szczegóły i realizm.
Passchendaele (2008)
Reżyser: Paul Gross
„Passchendaele” opowiada o kanadyjskim żołnierzu, który po rekonwalescencji powraca na front w Europie, by chronić młodszego brata ukochanej osoby. Film przedstawia jedną z najkrwawszych bitew I wojny światowej, łącząc realistyczne obrazy walki z osobistą historią bohaterów. Film przedstawia przeraźliwie ciężkie warunki bitwy, podczas której zginęło lub odniosło rany prawie pół miliona żołnierzy alianckich. To hołd dla kanadyjskich żołnierzy i ich wkładu w Wielką Wojnę.
Beneath Hill 60 (2010)
Reżyser: Jeremy Sims
„Beneath Hill 60” to historia australijskich saperów, którzy kopali tunele pod liniami wroga, by zakładać ładunki wybuchowe. Film oparty na prawdziwej historii Olivera Woodwarda z 1916 r. Przedstawia mało znany aspekt I wojny światowej, skupiając się na nieustannym napięciu i klaustrofobii pracy w ciasnych, niebezpiecznych tunelach. To opowieść o odwadze i poświęceniu, która odkrywa przed widzami nowe oblicze wojny.
Czas wojny (War Horse – 2011)
Reżyser: Steven Spielberg
Historia młodego chłopca i jego konia, którego losy splatają się z wojenną rzeczywistością, to wzruszająca opowieść o lojalności i przetrwaniu. Zaczerpnięta z bestsellerowej książki fabuła zawiera w sobie elementy zarówno opowieści inicjacyjnej jak i pełnokrwistego dramatu wojennego. Spielberg mistrzowsko ukazuje przez pryzmat konia zarówno dramat wojny, jak i siłę więzi między człowiekiem a zwierzęciem. „War Horse” to kino epickie i emocjonalne, idealne dla widzów szukających bardziej humanitarnego spojrzenia na konflikt.
1917 (2019)
Reżyser: Sam Mendes
„1917” to przełomowy film w historii kina wojennego. Opowieść o dwóch młodych żołnierzach (Schofielda i Blake’a) wysłanych z misją dostarczenia kluczowej wiadomości, która pozwoli brytyjskim żołnierzy uniknąć wpadnięcia w śmiertelną pułapkę. Film zrealizowano w sposób imitujący jedno ciągłe ujęcie. Dzięki temu widzowie mają wrażenie, jakby towarzyszyli bohaterom w czasie rzeczywistym. Pełen napięcia i wizualnie oszałamiający film zdobył liczne nagrody, w tym Oscary za zdjęcia i efekty specjalne. Mendes zainspirował się wspomnieniami swojego dziadka, co dodaje filmowi osobistego wymiaru.
Wielka Wojna (The Great War, 2019)
Reżyseria: Steven Luke
„Wielka Wojna” to dramat opowiadający o afroamerykańskim plutonie, który zostaje odcięty za liniami wroga. Film podejmuje temat dyskryminacji rasowej i pokazuje, że afroamerykańscy żołnierze również walczyli i poświęcali się dla swojego kraju, mimo że często byli traktowani gorzej od białych żołnierzy. W tym ujęciu „Wielka Wojna” stanowi nie tylko opowieść o wojnie, ale również o walce z uprzedzeniami.
Na Zachodzie bez zmian (Im Westen nichts Neues – 2022)
Reżyser: Edward Berger
Ten film, będący adaptacją klasycznej powieści Ericha Marii Remarque’a, zyskał uznanie za swoje brutalnie realistyczne podejście do tematu wojny. Historia młodego niemieckiego żołnierza Paula Bäumera, który z entuzjazmem wstępuje do wojska, by szybko doświadczyć horroru okopowej rzeczywistości, to poruszające dzieło z antywojennym przesłaniem. „Na Zachodzie bez zmian” wyróżnia się surową estetyką i sugestywnym ukazaniem chaosu bitwy.
Już poza powyższym rankingiem filmów fabularnych chciałbym wspomnieć i polecić niesamowity film dokumentalny reżyserii Petera Jacksona „I młodzi pozostaną” z 2018 roku. „They Shall Not Grow Old” to wyjątkowy dokument Petera Jacksona, który ożywia oryginalne materiały filmowe z I wojny światowej. Jackson nie tylko odrestaurował stare nagrania, ale także dodał kolor, dźwięk i komentarze weteranów. Dzięki współczesnej technologii widzowie mogą zobaczyć wojnę oczami żołnierzy w niespotykanej dotąd szczegółowości. Dokument ten oferuje rzadko spotykaną perspektywę i jest emocjonalnym hołdem dla tych, którzy przeżyli tę okrutną wojnę.
Filmy o I wojnie światowej z XXI wieku pokazują ten konflikt z wielu perspektyw – od epickich bitew po intymne dramaty jednostek. Wykorzystując nowoczesną technologię i pogłębioną narrację, te produkcje pozwalają lepiej zrozumieć złożoność i tragedię Wielkiej Wojny. Każdy z tych tytułów oferuje coś wyjątkowego i wartego uwagi, zarówno dla miłośników historii, jak i kina.