Gierań-2 to rosyjska wersja irańskiej amunicji krążącej Shahed-136, znanej również jako dron-kamikadze. Stał się on kluczowym elementem rosyjskich operacji wojskowych na Ukrainie. Atakują one m.in. miejsca stacjonowania ukraińskiego wojska, magazyny, lotniska i obiekty ukraińskiej energetyki ale także stanowiska obrony przzeciwlotniczej. Szybko stały się jednym z symbolów tej wojny.
W listopadzie 2022 roku Rosja i Iran zawarły porozumienie dotyczące uruchomienia produkcji Shahed-136 na terenie Rosji. Wersja rosyjska otrzymała oznaczenie Gierań-2, a jej produkcję ulokowano w Specjalnej Strefie Ekonomicznej Alabuga w Tatarstanie. Pierwotny plan przewidywał wytworzenie 6 000 egzemplarzy do lata 2025 roku. Jednak zgodnie z analizami Institute for Science and International Security, rzeczywista skala produkcji i wykorzystania przekroczyła zakładane wskaźniki o niemal rok, co oznacza, że cel 6 000 jednostek został osiągnięty już w 2024 roku. Proces produkcji bazuje na dostawach kluczowych komponentów oraz wsparciu technicznym ze strony Iranu.
Dane opublikowane przez Forbes Ukraine wskazują, że Rosja wytwarza miesięcznie ponad 500 dronów tego typu. Z kolei inne źródła podają, że skala produkcji może sięgać nawet 50 jednostek dziennie. Szacunki te znajdują potwierdzenie w analizach ilościowych dotyczących operacyjnego użycia dronów Gierań-2 na Ukrainie. Przykładowo, w grudniu 2024 roku zestrzelony dron posiadał numer seryjny „Ы 11934”, co sugeruje, że łączna produkcja w 2024 roku mogła przekroczyć 10 000 egzemplarzy.
Bezzałogowy statek powietrzny Gierań-2 charakteryzuje się długością wynoszącą 3,5 metra oraz rozpiętością skrzydeł na poziomie 2,5 metra. Konstrukcja ta opiera się na układzie ze skrzydłami o konfiguracji delta. Masa startowa drona wynosi 200 kg, natomiast masa przenoszonej głowicy bojowej to 50 kg. Urządzenie może operować na wysokościach od 60 do 4000 metrów, a jego maksymalny zasięg operacyjny wynosi 2000 kilometrów. Napęd zapewnia silnik o mocy w przedziale 50–90 koni mechanicznych, umożliwiający osiągnięcie prędkości do 180 km/h oraz utrzymanie lotu przez okres 12 godzin.
W stosunku do irańskiej wersji, Gierań-2 został poddany istotnym modernizacjom. Jednym z kluczowych usprawnień jest integracja rosyjskiego systemu nawigacji satelitarnej Kometa-M, który jest kompatybilny z systemem GLONASS. Rozwiązanie to zastąpiło importowany wcześniej system, co przyczyniło się do zwiększenia odporności na zakłócenia. Dodatkowo, wprowadzono modyfikacje w konstrukcji drona, obejmujące optymalizację rozmieszczenia komponentów elektronicznych, co przełożyło się na poprawę stabilności lotu.
Kolejnym istotnym usprawnieniem w konstrukcji drona Gierań-2 jest modyfikacja głowicy bojowej, która obecnie wykorzystuje bardziej efektywny ładunek odłamkowy, zwiększając tym samym zdolność do niszczenia infrastruktury. Kadłub bezzałogowego statku powietrznego został wykonany z kompozytu na bazie włókna szklanego wzmacnianego węglem, co przyczynia się do zwiększenia jego trwałości oraz odporności na uszkodzenia mechaniczne. Ponadto, w nowych wariantach zastosowano czarne malowanie, mające na celu redukcję wykrywalności podczas operacji prowadzonych w warunkach nocnych.
Zauważalnym trendem jest ciągły rozwój oraz modernizacja dronów Gierań-2 w ramach rosyjskiego potencjału wojskowego. Świadczy o tym m.in. incydent z 18 stycznia 2025 roku, kiedy ukraińska obrona powietrzna zestrzeliła nowy wariant tego bezzałogowca. Była to już czwarta wersja, oznaczona jako seria Ъ. Poprzednie wersje obejmowały serię M, a następnie zmodernizowane warianty Ы i K, w których zastosowano liczne komponenty krajowej produkcji. Obecnie brak jest szczegółowych informacji na temat specyficznych modyfikacji wprowadzonych w wersji Ъ.
Pomimo istotnych modernizacji w stosunku do pierwotnej wersji produkowanej w Iranie, bezzałogowy statek powietrzny Gierań-2 nadal pozostaje relatywnie tanim pociskiem manewrującym. Dostępne źródła wskazują, że jego cena jednostkowa wynosi od 20 000 do 50 000 dolarów amerykańskich.
Od momentu wprowadzenia do użytku Gierań-2 jest intensywnie wykorzystywany przez rosyjskie siły zbrojne w konflikcie na Ukrainie, gdzie przeprowadza ataki zarówno na cele wojskowe, jak i cywilne. Jego zdolność do wykonywania uderzeń na dużą odległość stanowi istotne wyzwanie dla ukraińskiego systemu obrony powietrznej. Kluczowym problemem jest ekonomiczna nieefektywność przechwytywania tych dronów – koszt użycia nowoczesnych systemów rakietowych zazwyczaj przewyższa koszt produkcji pojedynczej jednostki Gierań-2. Dodatkowe modyfikacje, obejmujące m.in. ulepszone głowice bojowe, systemy przeciwdziałania elektronicznego oraz bardziej zaawansowane materiały konstrukcyjne, dodatkowo zwiększają trudność jego neutralizacji.
Pomimo stosunkowo łatwej eliminacji przez nowoczesne systemy obrony powietrznej, bezzałogowy statek powietrzny Gierań-2 charakteryzuje się wysoką skutecznością w ramach taktyki „roju”. Masowe ataki z wykorzystaniem dużej liczby dronów umożliwiają przeciążenie oraz stopniowe wyczerpywanie ukraińskich zasobów obrony przeciwlotniczej. Analizy wskazują, że w wybranych okresach konfliktu siły zbrojne Federacji Rosyjskiej wystrzeliwały średnio 44 jednostki dziennie, przy czym największy odnotowany atak, obejmujący 72 drony, miał miejsce 14 września 2024 roku.
>Wojna rosyjsko-ukraińska stała się pierwszym konfliktem na tak szeroką skalę, w którym zastosowano drony i amunicję krążącą, w tym drony-kamikadze i FPV. Ich skuteczność w niszczeniu infrastruktury, zakłócaniu linii zaopatrzenia i eliminacji celów wojskowych zmieniła sposób prowadzenia działań zbrojnych. Działania na Ukrainie stanowią precedens dla przyszłych konfliktów, pokazując kluczową rolę bezzałogowych systemów powietrznych we współczesnej wojnie.
Wrak rosyjskiego drona kamikadze Gierań-2 po rozbiciu się w obwodzie winnickim na Ukrainie. Źródło: Ukraińskie Ministerstwo Obrony (domena publiczna).