19 kwietnia 1943 roku, w przeddzień żydowskiego święta Paschy, wybuchło powstanie w getcie warszawskim – zryw żydowskich bojowników przeciwko niemieckiemu okupantowi. Było to pierwsze na tak dużą skalę zbrojne wystąpienie miejskie w okupowanej przez III Rzeszę Europie, a także pierwsza akcja zbrojna polskiego podziemia skierowana bezpośrednio przeciwko niemieckim siłom w mieście.
Bezpośrednim impulsem do rozpoczęcia powstania była decyzja Niemców o ostatecznej likwidacji getta warszawskiego, będącego częścią realizowanego planu zagłady europejskich Żydów. Po wcześniejszych deportacjach do obozu zagłady w Treblince, które rozpoczęły się w lecie 1942 roku i doprowadziły do śmierci setek tysięcy ludzi, dla pozostałych mieszkańców getta stało się jasne, że czeka ich ten sam los. W odpowiedzi żydowskie organizacje podziemne – Żydowska Organizacja Bojowa (ŻOB) oraz Żydowski Związek Wojskowy (ŻZW) – zdecydowały się na zbrojny opór.
W momencie wybuchu powstania w getcie przebywało jeszcze kilkadziesiąt tysięcy osób. Do walki stanęło około 1000–1500 bojowników, wspieranych przez cywilnych mieszkańców. Powstańcy dysponowali skromnym uzbrojeniem – bronią ręczną, koktajlami Mołotowa i nielicznymi pistoletami maszynowymi. Pomoc w uzbrojeniu i zaopatrzeniu przekazywało im Polskie Państwo Podziemne, w tym Armia Krajowa oraz Gwardia Ludowa.
W czasie walk powstańcy zawiesili na jednym z budynków przy ul. Muranowskiej flagę żydowską i polską, dając wyraz wspólnej walce przeciwko niemieckiemu terrorowi. Walki trwały 27 dni – dłużej niż późniejsze powstanie warszawskie w 1944 roku na niektórych odcinkach frontu miasta.
Według raportu SS-Gruppenführera Jürgena Stroopa, dowodzącego niemiecką pacyfikacją getta, do tłumienia powstania codziennie kierowano około 2090 żołnierzy. Mimo miażdżącej przewagi liczebnej i technicznej Niemców, żydowscy bojownicy przez niemal miesiąc stawiali opór, walcząc o życie, wolność i godność.
Straty niemieckie według różnych źródeł wyniosły od 16 do nawet 86 zabitych i kilkuset rannych, choć dane te mogą być zaniżone. Po stronie powstańców i cywilów straty były dramatyczne – według raportu Stroopa zginęło lub zostało schwytanych ponad 56 tysięcy osób, z czego ogromna większość to cywilni mieszkańcy getta.
Powstanie zakończyło się 16 maja 1943 roku, kiedy Niemcy wysadzili Wielką Synagogę na Tłomackiem – symboliczny akt mający oznaczać całkowite zniszczenie żydowskiej obecności w Warszawie. Mimo klęski militarnej, powstanie w getcie warszawskim przeszło do historii jako akt odwagi i oporu wobec eksterminacji. Symbolem pamięci o powstaniu jest żółty żonkil, który stał się znakiem hołdu składanym ofiarom i bohaterom getta warszawskiego.