Każda formacja wojskowa powstała w okresie II Rzeczypospolitej posiadała swoją odrębną i można powiedzieć, że niepowtarzalną symboliką, która towarzyszyła jej przez cały etap istnienia, zarówno na stopie pokojowej jak i wojennej. Symbolika, ale również tradycja funkcjonowała jako instrument identyfikacyjny danego pułku, równocześnie pełniąc rolę niezastąpionego elementu w procesie kształtowania moralno-etycznego żołnierzy i przyczyniało się do konsolidacji więzi z macierzystym oddziałem. Fakt ten zawdzięczał się różnorodnym składnikom charakterystycznym dla każdej jednostki, obejmującym m.in. jej nazwę, historię, obchody świąt pułkowych, sztandar oraz odznakę pułkową, zaś w przypadku kawalerii również specyficzną barwę.
Historia powstania 24. pułku ułanów z Kraśnika sięga wojny polsko-bolszewickiej, kiedy w lipcu 1920 roku powołano do życia w ramach Armii Ochotniczej – 214. pułk kawalerii, pod komendą płk. Tadeusza Żółkiewskiego. W uznaniu zasług zgromadzonych na polu bitwy, decyzją Ministra Spraw Wojskowych z stycznia 1921 roku przekształcono go po zakończeniu działań wojennych w regularną jednostkę. Z uwagi na przepisy regulaminowe, wraz z tą transformacją nadano mu nową numerację – 24. Po wielu zmianach dyslokacji garnizonu (Żółkiew, Dębica, Staszów, Pińczów i Jarosław) 4 kwietnia 1922 roku pułk znalazł swoje stałe miejsce kwaterunku, którym był Kraśnik.
Barwa pułku
W kontekście kawaleryjskiej tradycji podstawowym symbolem pułku tej formacji w II Rzeczpospolitej były jego barwy, tj. jego charakterystyczny kolor, stanowiący centralny symbol jego tożsamości. Barwa pułkowa przewijała się w różnych aspektach symboliki wojskowej wyrażanej głównie w kolorystyce otoków czapek, patek na kołnierzu mundurów czy proporczyków. Zgodnie z rozkazem Ministra Spraw Wojskowych datowanym na maj 1921 roku, 24. pułkowi ułanów przypisano białą barwę. Przejawem tej symboliki była między innymi obecność białych otoków na rogatywkach noszonych przez ułanów z Kraśnika. Ponadto zgodnie z regulaminem umundurowania na kołnierzu kurtek (płaszczy) kawaleryjskich noszono również pułkowe proporce. Miały one biały kolor z umieszczonym wzdłużnym żółtym pasem pośrodku. Według niektórych badaczy, wybór tej kolorystyki miał odniesienie do przeciwieństwa względem barw 14. pułku ułanów, którego szwadron rezerwowy dał początek 214. pułkowi ułanów w ramach Armii Ochotniczej.
Należy podkreślić, że proporce pułkowe, oprócz ich zastosowania na kołnierzykach, wykorzystywane były także na lancach kawaleryjskich. Zgodnie z regulaminami, proporce te miały specyficzne wymiary: 75×20 cm z wycięciem na 25 cm oraz paskiem o szerokości 4 cm. Stosowano je do oznaczania poszczególnych pododdziałów pułku. W celu odróżnienia poszczególnych szwadronów, na proporczyku umieszczany był kolorowy kwadrat o wymiarach 25×25 cm. W przypadku 24. pułku ułanów, standardowe barwy kwadratów symbolizujących poszczególne szwadrony były następujące: 1. szwadron – amarantowy, 2. szwadron – biały, 3. szwadron – żółty, 4. szwadron – chabrowy, szwadron ckm – czarny z pionowym pasem pośrodku, a pluton łączności – czarny kwadrat poprzecinany czterema białymi liniami w kształcie gwiazdy. Proporzec dowódcy pułku miał wymiary 80×35 cm z wycięciem na 50 cm, a znajdujący się na nim kwadrat był podzielony na cztery mniejsze pola o wymiarach 17,5×17,5 cm, symbolizujące kolory szwadronów liniowych.
Sztandar pułku
Idea stworzenia sztandaru dla ułanów stacjonujących w Kraśniku zrodziła się w latach dwudziestych XX wieku w kręgach byłych żołnierzy 214. pułku ułanów Armii Ochotniczej. Pomysł zainicjował wachmistrz Józef Pierożyński, a jego propozycję poparł były dowódca pułku płk Tadeusz Żółkiewski. Byli uczestniczy wojny polsko-bolszewickiej z 1920 roku czujący silne więzy z 24. pułkiem ułanów oraz pragnący utrzymać tradycje bojowe 214. pułku ułanów Armii Ochotniczej, skierowali list do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, w którym prosili o zatwierdzenie umieszczenia na nowym sztandarze również odznaki pułku ochotniczego. List ten podpisali Józef Pierożyński oraz brat płk. Tadeusza Żółkiewskiego, Jerzy. Decyzją Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego z 23 kwietnia 1923 roku, wyrażoną w dekrecie L.543.23, zatwierdzono połączenie historii obu pułków.
Nowy sztandar przygotowany był w sposób regulaminowy obowiązujący całe Wojsko Polskie. Płachta sztandaru przyjęła formę kwadratu o boku o długości 65 cm. Na obu stronach płachty, na białym tle, został wyhaftowany szkarłatny krzyż kawaleryjski. Na głównej stronie płachty, pośrodku, umieszczono godło państwowe w złotym wieńcu z liści lauru, zaś w rogach płachty – między ramionami krzyża – umieszczono numer pułku, także w otoczeniu wieńca laurowego. Na drugiej stronie sztandaru, w wieńcu laurowym, umieszczono dewizę: „HONOR I OJCZYZNA”, a pomiędzy ramionami krzyża wyhaftowano odznakę 214. pułku ułanów Armii Ochotniczej. Ważnym elementem sztandaru był drzewiec, zakończony zwieńczeniem w formie srebrnego orła w złotej koronie, z numerem pułku na głowicy. W trakcie ceremonii poświęcenia sztandaru, do drzewca wbito 24 gwoździe, których łebki były ozdobione tarczkami z wygrawerowanymi nazwiskami bądź nazwami instytucji.
Uroczyste przekazanie sztandaru miało miejsce 30 kwietnia 1923 roku podczas centralnej ceremonii państwowej w Warszawie. Szczegółowy opis tego wydarzenia zachował się dzięki relacji opublikowanej w „Polsce Zbrojnej” z 1 maja 1923 roku. […] W kościele garnizonowym przy ulicy Długiej, o godz. 11 rano odbyło się uroczyste poświęcenie sztandaru 24. pułku ułanów. Mszę św. w licznej asyście celebrował J. E. ks. biskup polowy Gall. Przed ołtarzem zasiadł Marszałek Józef Piłsudski, a w następujących rzędach liczni przedstawiciele władz wojskowych i szef misji wojskowej francuskiej gen Dupont. Sztandar pięknie wyhaftowany dzierżyli płk Żółkiewski były dowódca Ochotniczego 214. p. uł., Pirożyński były wachmistrz tegoż pułku, oraz Grabiński były plutonowy w tejże formacji. […] Po nabożeństwie rozpoczęło się wbijanie gwoździ do drzewca sztandaru, które wbili: Marszałek Piłsudski, gen. Dupont, gen. Rozwadowski, gen. Żeligowski, gen. Pogorzelski, gen. Suszyński, płk Kirzyński, dowódca pułku ppłk Lang, dowódca szwadronu oraz jeden z ułanów. Następnie przy dźwięku hymnu narodowego wyniesiono sztandar na ulice przez pluton honorowy 24. p. uł., gdzie Marszałek Piłsudski odebrał defiladę.
Po uroczystościach w Warszawie sztandar został przetransportowany do Kraśnika, gdzie przechowywano go w kancelarii dowódcy. Regularnie był on wyprowadzany przez poczet sztandarowy na różnorodne uroczystości, takie jak doroczne święta pułkowe, defilady, uroczystości kościelne, pogrzeby oraz inne wydarzenia o charakterze kościelno-państwowym, w których brał udział pułk.
W momencie wybuchu II wojny światowej w 1939 roku, sztandar, znajdujący się nadal w Kraśniku, został przetransportowany do Łańcuta wraz z Ośrodkiem Zapasowym. Następnie, pod opieką ppłk. Jarosława Kaczyńskiego, trafił na Węgry, a w połowie grudnia 1939 roku został przewieziony do Francji przez dowódcę pułku płk. Kazimierza Dworaka. Tam towarzyszył pułkowi we wszystkich uroczystościach aż do 7 maja 1947 roku. Następnie został zdeponowany w Instytucie i Muzeum im. Gen. Sikorskiego w Londynie, razem z innymi sztandarami 1. Dywizji Pancernej.
>>> Czytaj także: Wkroczenie polskich wojsk na słowacki Spisz – śmierć „białych ułanów” <<<
Odznaka pułkowa
Kolejny istotny aspekt w symbolice pułku stanowiła odznaka pułkowa, która zgodnie z regulaminem była przyznawana jako wyróżnienie dla oficerów i szeregowych za nieposzlakowaną służbę. Zazwyczaj nadawano ją za dziewięciomiesięczną służbę na froncie lub odniesione rany. Zaś w okresie pokoju, przyznawano ją za dwadzieścia cztery miesiące służby, z czego osiemnaście miesięcy służby czynnej w pułku. Ponadto zgodnie z regulaminem odznaki pułkowe mogły być przyznawane także osobom zasłużonym dla pułku, choć nigdy w nim nie służącym, a także jednostkom wojskowym. Dowódca pułku natomiast miał prawo noszenia znaku pułkowego z urzędu.
Pierwszą odznaką noszoną przez kadrę pułku był nieformalny „znak 214. pułku ułanów Armii Ochotniczej”, ustanowiony 19 maja 1921 roku. Była to jednoczęściowa odznaka wykonana ze srebra o wymiarach 33×27 mm, o kształcie stylizowanym na tarczę, na której umieszczono wizerunek orła trzymającego złotą buławę z dwoma lancami ozdobionymi proporczykami emaliowanymi (białym i amarantowym), łączącymi się u stóp orła. Na piersi orła umieszczony został herb Lwowa, upamiętniający miejsce powstania pułku. Numer 214, okolony liśćmi laurowymi, umieszczono pod szponami orła. Odznaka ta przysługiwała wszystkim, którzy służyli w 214. pułku ułanów Armii Ochotniczej do listopada 1920 roku, przy czym nie byli oni karani sądownie. Odznakę przyznawała siedmioosobowa kapituła.
Nowa odznaka już formalnie przeznaczona dla żołnierzy 24. pułku ułanów została zatwierdzona rozkazem Ministra Spraw Wojskowych z 14 stycznia 1928 roku. Składała się ona z dwóch elementów. Pierwszy, o wymiarach 45×45 mm, stanowił krzyż o ramionach emaliowanych w barwach pułku – białym z żółtym paskiem pośrodku. Centralnie na krzyżu umieszczony był srebrny orzeł zgodny z godłem państwowym wz. z 1927 roku. Drugim elementem było promieniste słońce tworzące pomiędzy ramionami krzyża okrągłą rozetę. Z dokumentacji pracowników muzeum 24. pułku ułanów wynika, że część odznak wykonano m.in. w Warszawie, np. w Zakładzie Wiktora Gontarczyka przy ulicy Miodowej 19, a także w Zakładzie Stanisława Reisinga z przy ulicy Niecałej 1.
Analizując dodatek do rozkazu dziennego nr 209 z 20 września 1928 roku, dotyczący pierwszego nadania odznak, można wyróżnić trzy główne kategorie odznak. Pierwszą z nich stanowiła odznaka honoris causa, przyznawana osobom, które wykazały się wybitnymi zasługami dla pułku. W 1928 roku przyznano odznaki honoris causa pięciu osobom, w tym śp. ks. Mieczysławowi Tarnawskiemu (pośmiertnie), za utworzenie funduszu edukacyjnego oraz wsparcie szkolnictwa i żołnierzy, ks. Józefowi Sipio del Campo, proboszczowi parafii kraśnickiej, Józefowi Pierożyńskiemu, za zasługi w nadaniu sztandaru dla pułku, ordynatowi hr. Maurycemu Zamoyskiemu, za przekazanie terenów pod garnizon i poligon, oraz Adamowi Grabkowskiemu, fundatorowi pułku. Do września 1939 roku przyznano łącznie 13 odznak honoris causa. Ostatnią nadaną dowódcy 10. Brygady Kawalerii – płk. dypl. Stanisławowi Maczkowi. Ponadto dowódca 24 pułku ułanów ppłk. dypl. Kazimierz Dworak, będąc na stażu we Francji nadał trzy odznaki honoris causa: dla 9. pułku dragonów francuskich w Lyonie, jego dowódcy oraz rotmistrzowi.
Czytając dodatek do rozkazu dziennego nr 209 z 20 września 1928 roku, tj. dnia sprzed pierwszego nadania odznak, możemy wywnioskować, że istniały trzy rodzaje odznak. Po pierwsze odznaka honoris causa – nadawana osobom, które wybitnie zasłużyły się dla pułku. W 1928 r. przyznano odznaki honoris causa jednocześnie pięciu osobom, a otrzymali je: śp. ks. Mieczysław Tarnawski (odznaka wręczona pośmiertnie) za utworzenie i ufundowanie funduszu edukacyjnego, który zajmował się szkolnictwem oraz kupnem upominków świątecznych dla żołnierzy, ks. Józef Sipio del Campo – proboszcz parafii kraśnickiej i przyjaciel 24. pułku ułanów, Józef Pierożyński – za zasługi w nadaniu sztandaru dla pułku, ordynat hr. Maurycy Zamoyski – za przekazanie terenów pod garnizon i poligon oraz Adam Grabkowski wieloletni przyjaciel i fundator pułku. Do września 1939 r. nadano tylko 13 odznak honoris causa, ostatnią otrzymał nowo mianowany dowódca 10. Brygady Kawalerii płk dypl. Stanisław Maczek. Dowódca pułku ppłk dypl. Kazimierz Dworak będąc na stażu we Francji nadał również trzy odznaki honoris causa: dla 9. pułku dragonów francuskich w Lyonie, jego dowódcy oraz rotmistrzowi tegoż pułku.
Drugą kategorią była odznaka oficerska, przyznawana oficerom oraz podchorążym rezerwy kawalerii. W 1928 roku przyznano łącznie 35 takich odznak, a do wybuchu II wojny światowej rozdano łącznie 149 odznak oficerskich oficerom służby czynnej oraz rezerwy. Należy jednak zauważyć, że część odznak trafiła do oficerów nigdy nie służących w pułku. Dodatkowo, dwie odznaki bez numerów zostały nadane 14. pułkowi ułanów (w 1933 roku) oraz 2. pułkowi strzelców konnych (w 1937 roku).
Trzecią i ostatnią kategorią była odznaka żołnierska, wręczana podoficerom oraz szeregowym. Odróżniała się ona od odznaki oficerskiej brakiem emalii, co czyniło ją tańszą.
Należy podkreślić, że każdą odznakę nagrodzony musiał zakupić we własnym zakresie, z wyjątkiem odznaki honoris causa, dla której utworzony był komitet składkowy wśród oficerów. W latach 30. dowódca pułku, ppłk. Dworak, wprowadził również dwie dewizy podczas nadawania odznaki żołnierskiej: „Nagradzam odznaką pułkową…” oraz „Nadaję odznakę pułkową…„. Pierwsza z nich była przyznawana za bardzo dobre sprawowanie i wykonywanie obowiązków, a ułan prawdopodobnie otrzymywał ją bezpłatnie.
>>> Czytaj także: 24 pułk ułanów w obronie Rzeszowa <<<
Wręczanie odznak pułkowych odbywało się podczas święta pułkowego. Przed nadaniem, dowódca pułku musiał opublikować listę nagrodzonych w rozkazie dziennym. W ostatnim święcie pułkowym przed wybuchem wojny, 6 lipca 1939 roku, wręczono łącznie 2 odznaki honoris causa, 7 oficerskich oraz 275 żołnierskich, w tym dla 3 kombatantów z 214. pułku ułanów Armii Ochotniczej.
Święto pułkowe
Na dzień święta pułkowego, pierwotnie wyznaczono datę 21 września, aby upamiętnić zwycięską bitwę i szarżę 214. pułku ułanów Armii Ochotniczej pod Stepaniem. Tego właśnie dnia, w 1920 roku pułk zaangażował się w walkę z przeważającymi siłami bolszewickimi, składającymi się z około 500 żołnierzy piechoty, 100 jeźdźców oraz 3 armat. Mimo przewagi przeciwnika, zdecydowany i mocny atak polskich ułanów zmusił nieprzyjaciela do odwrotu, najpierw do miasta, a następnie za rzekę Horyń. Bitwa pod Stepaniem była pierwszym znaczącym starciem, w którym pułk działał samodzielnie, nie mając wsparcia ze strony innych jednostek. Było więc całkiem naturalne, że każda rocznica tej bitwy stała się okazją do obchodzenia pułkowego święta.
Niestety, z nieznanych dotąd przyczyn, na początku 1935 roku święto pułkowe „białych ułanów” z Kraśnika zostało przeniesione na 6 lipca. Według niektórych badaczy data ta jest związana z uczczeniem powstania Armii Ochotniczych w czasie wojny polsko-bolszewickiej, a tym samym i całego 214. pułku ułanów.
W okresie międzywojennym obchody święta pułkowego zawsze odbywały się uroczyście. Jak już wspominano, najczęściej w tym dniu awansowano żołnierzy na wyższy stopień i nadawano odznaki pułkowe. Obchody zazwyczaj trwały dwa dni, tj. w latach przed 1935 rokiem – 20 i 21 września, a po 1935 roku – 5 i 6 lipca. Ich przebieg był zwykle podobny. Na przykład, na podstawie zachowanych rozkazów dziennych wiemy, że w 1935 roku obchody rozpoczęły się o godzinie 9 rano mszą żałobną za poległych i zmarłych w miejscowym kościele parafialnym. Na mszy obecne były cztery szwadrony liniowe, szwadron ckm, drużyna dowódcy pułku oraz szwadron zapasowy. Szwadrony stawiły się w składzie po dwa plutony (4 sekcje) i po trzech oficerów na szwadron w tym jeden rezerwy. Wartę honorową przy katafalku w kościele pełniło siedmiu podoficerów (dowódca plus 6 wartowników po 3 na stronę). Po mszy żołnierze uroczyście powrócili zwartym szykiem na teren koszar. Dzień zakończył się na placu sportowym, gdzie odbył się apel poległych oraz capstrzyk.
Drugiego dnia uroczystości, o godzinie 6 rano, rozpoczęła się uroczysta pobudka grana przez pluton trębaczy przed gmachem dowództwa oraz na rynku przed pomnikiem. O godzinie 11 odprawiono mszę świętą, po której następowało wręczanie odznak pułkowych, sznurów strzeleckich oraz awansów. Uroczystości kończyły się defiladą przed sztandarem oraz obiadem żołnierskim.
Inne symbole pułku
Poza wyżej wymienionymi aspektami, które wyróżniały 24. pułk ułanów wśród innych jednostek kawaleryjskich, warto także wspomnieć o marszu pułku, będącym utworem muzycznym, którego głównym zadaniem było utrzymanie równomiernego rytmu kroków maszerujących. Autorstwo tego marszu przypisuje się st. wachm. Juliuszowi Kremperowi. Niestety, poza informacją o autorze i nutach, brakuje nam dalszych szczegółów na temat tego utworu. Możemy jedynie przypuszczać, że marsz powstał prawdopodobnie na przełomie lat 20. i 30. XX wieku, gdyż st. wachm. Kremper służył w 24. pułku ułanów w latach 1923-1933, a regulacje dotyczące marszów wojskowych zostały wprowadzone w 1924 roku.
>>> Czytaj także: Szkolenie narciarskie w kawalerii II Rzeczypospolitej <<<
Żurawiejki były integralną częścią tradycji każdego pułku kawalerii. Charakteryzowały się one krótkimi, zazwyczaj dwuwersowymi, żartobliwymi kupletami, które tworzone były specjalnie dla poszczególnych jednostek kawaleryjskich. Ich treść oceniała z ironią i czarnym humorem wojenne losy pułków. Żurawiejki nie miały charakteru pieśni, które byłyby masowo śpiewane przez żołnierzy jednostek kawaleryjskich. Nie były też śpiewane przez podoficerów czy szeregowców. Zamiast tego, tworzone były przez oficerów pułków kawaleryjskich dla innych pułków i wykonywane podczas towarzyskich spotkań, zwykle przy kieliszku w ręku. Ze względu na swój złośliwy i czasem frywolny, a nawet wulgarny charakter, piosenki te były śpiewane jedynie przez oficerów w ich własnym towarzystwie, często z obowiązującym zakazem śpiewania ich w obecności pań.
Przykładowo 24 pułk ułanów „dorobił” się następujących żurawiejek: „W jukach wożą wina dzbanki, Kochają ich Lublinianki„; „Gubi lance, gówno warty, To jest pułk dwudziesty czwarty„; „Już nie konny, motorowy. Zawsze dzielny i morowy„. Każda żurawiejka kończyła się refrenem „Lance do boju, szable w dłoń, Bolszewika goń, goń, goń. Żuraw, żuraw, żurawia, Żurawiejka ty maja!„.
Ostatnią kwestią pozostaje szefostwo pułku, określane jako imię patrona, który nosił pułk w swojej nazwie. Pułki otrzymywały szefostwa honorowe, nadawane imionami sławnych wodzów, królów czy hetmanów. W jednodniówce z 1938 roku, wydanej na terenie koszar, możemy przeczytać, że pułk otrzymał imię hetmana Stanisława Żółkiewskiego jako swojego szefa w dniu 30 kwietnia 1923 roku. Dodatkowo, na zachowanych fotografiach koszar widać napis nad bramą wjazdową: „24 pułk ułanów im. Hetmana Stanisława Żółkiewskiego”. Jednakże, niektórzy badacze twierdzą, że pułk używał tej nazwy nieoficjalnie, gdyż nie ma potwierdzenia nadania szefostwa w oficjalnych dokumentach. Ponadto, nazwę tę oficjalnie zatwierdzono dopiero we Francji, w Dzienniku Rozkazów MSWojsk. nr 134 z 9 czerwca 1940 roku.
Podsumowanie
Symbole pułku, od barw po odznaki i tradycje muzyczne, odgrywały kluczową rolę w kształtowaniu tożsamości każdej jednostki wojskowej. Stanowiły one nie tylko element identyfikacyjny, ale również głęboko zakorzeniony wątek historyczny i kulturowy, który budował więzi między żołnierzami a ich oddziałem. Poprzez symbole pułku, takie jak barwy, sztandary, odznaki czy marsze, przekazywano nie tylko historię jednostki, ale także wartości, tradycje i dumę z przynależności do niej.
Barwy pułku stanowiły nie tylko kolorystyczne oznaczenie, ale także symbolizowały jego charakter, tradycje i dziedzictwo bojowe. Sztandar pułkowy, będący świętym obiektem jednostki, był nie tylko symbolem jedności, ale również materialną reprezentacją jej historii i chwały. Odznaki pułkowe nadawane za zasługi czy nieskazitelną służbę były nie tylko odznaczeniem, lecz także świadectwem przynależności do elitarnego grona żołnierzy danego pułku.
Tradycje muzyczne, takie jak marsze pułkowe czy żurawiejki, również odgrywały istotną rolę w kształtowaniu tożsamości pułku. Były one nie tylko wyrazem ducha jednostki, ale także silnym elementem integracyjnym, który jednoczył żołnierzy i umacniał ich więzi.
W ten sposób, symbole pułku nie tylko identyfikowały jednostkę, ale także budowały jej tożsamość, kształtowały wspólnotę oraz przekazywały wartości i tradycje z pokolenia na pokolenie. Były one nieodłącznym elementem życia każdego oddziału wojskowego, wzbogacającym jego historię i kultywującym ducha przynależności.
>>> Czytaj także: Zatrzymać niemiecką dywizję. Natarcie ułanów pod Kasiną Wielką <<<
Bibliografia:
– Centralne Archiwum Wojskowe:
– Gabinet Ministra Spraw Wojskowych, Prośba o ustanowienie daty wręczenia sztandaru, 17.IV.1923 r., sygn. I.300.1.487;
– 24 pułk ułanów, Rozkaz dzienny nr 209, Kraśnik, 20.09.1928 r., sygn. I.321.24.4;
– 24 pułk ułanów, Rozkaz dzienny nr 218, Kraśnik, 23.09.1934 r., sygn. I.321.24.15;
– 24 pułk ułanów, Rozkaz dzienny nr 149, Kraśnik, 3.07.1935 r., sygn. I.321.24.18;
– 24 pułk ułanów, Rozkaz dzienny nr 82, Kraśnik, 10.04.1937 r., sygn. I.321.24.22;
– 24 pułk ułanów, Rozkaz dzienny nr 150, Kraśnik, 5.07.1938 r., sygn. I.321.24.22;
– 24 pułk ułanów, Rozkaz dzienny nr 150, Boguchwała, 5.07.1939 r., sygn. I.321.24.25.
– Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych, R.4, nr 17, poz. 330, 3.05.1921 r.
– Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych, R.6, nr 43, poz. 555, 13.11.1923 r.
– Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych., R.10, nr 8, poz. 65, 3.03.1927 r.
– Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych., R. 10, nr 16, poz. 174, 19.V.1927 r.
– Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych., R. 11, nr 2, poz. 11, 18.01.1928 r.
– Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych., R. 11, nr 10, poz. 123, 21.04.1928 r.
– Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych., R. 18, nr 1, poz. 4, 26.06.1935 r.
– 24 Pułk Ułanów – zarys historii 1920-1947, pod red. S. Komornickiego, Londyn 1976.
– Broczyński S., Zarys historji wojennej 24-go pułku ułanów, Warszawa 1929.
– Filipow K., Odznaki pamiątkowe Wojska Polskiego 1921-1939. Kawaleria, Warszawa 1992.
– Królikowski B., Ułańska jesień, Lublin 2002.
– Kukawski L., Wspomnienia o odrębnościach, zwyczajach i obyczajach kawaleryjskich II Rzeczpospolitej, Pruszków 1994.
– Pietrzak F., Wspomnienia z wręczenia sztandaru, „Komunikat Koła 24. p. uł.”, nr 2, 1948, s. 3.
– Poświęcenie sztandaru 24. pułku ułanów, „Polska Zbrojna”, nr 117, 1.V.1923 r., s. 3.
– Satora K., Opowieści wrześniowych sztandarów, Warszawa 1990.
– Skrót historii 24. pułku ułanów im. Hetmana Stanisława Żółkiewskiego (214. pułku jazdy ochotniczej), Kraśnik 1938.
– Wielecki H., Sieradzki R., Wojsko Polskie 1921-1939. Organizacja i odznaki kawalerii, Warszawa 1992.